Het wonder van de negentiende eeuw

Algra schrijft: "Bij dit boek hoort eigenlijk een vervolg, waarin de vraag wordt beantwoord, wat in de eerste helft van de twintigste eeuw weer is vernield en afgebroken en waar en hoe de lijnen zijn doorgetrokken" (p. 5). Ik vermoed dat hij daarbij doelt op het verval van de Gereformeerde Kerken (Syn.).

Ik meen dat het antwoord op die vraag heel eenvoudig is: "Al wie hoog is van hart, is de Heere een gruwel" (Spr. 16:5). "God weerstaat de hovaardige, maar de nederigen geeft Hij genade" (Jak. 4:6).

De Gereformeerden zijn gaan roemen in hun eigen kerk als "de meest zuivere openbaring van het lichaam van Christus". Ze verlieten het smalle pad van de vreze des Heeren, het beginsel der wijsheid. De "kleine luyden" van vroeger waren steeds hoger geklommen op de maatschappelijke en intellektuele ladder. Ze gingen zich 'voelen'. Zij zouden wel eens even het Koninkrijk van Christus vestigen op alle terreinen des levens. Daarbij konden ze een oproep tot verootmoediging, een voortdurende herinnering aan eigen onvermogen, aan de macht van ons zondige 'vlees', niet gebruiken. Dat zou alleen maar deprimerend werken.

Ze zagen neer op de Ned. Herv. Kerk als de "valse kerk". Ze prezen hun eigen offervaardigheid, hun machtige organisatie, hun grote getal waardoor ze ook geringschattend spraken over de andere, de kleine afgescheiden kerkjes. Maar de Heere heeft juist de Gereformeerde Bond bewaard en doen uitgroeien in de trouw aan Schrift en belijdenis. (Ook de Gereformeerde Bond wordt thans evenzeer bedreigd door het hoogmoedige roemen in het grote aantal en in de macht van het vele geld dat ze met elkaar opbrengen en in de strakke organisatie. Geve de Heere dat ze die brede weg van de wereld niet opgaan, maar in ootmoed alles van Hem alleen, van Zijn vergevende genade, blijven verwachten).

Vroeger hadden ook de Gereformeerden, vooral die uit de Afscheiding kwamen, die bijbelse kijk op geloof en bekering. "De bekering leidt tot de kennis van het leven uit en bij de genade. Maar dan komt de weg door een donkere poort, de verlatenheid van God. Er is niets meer dan duisternis. En dan opeens geeft God het, op Zijn tijd, na lang wachten soms, opnieuw terug in rijke overvloed, alles, wat de christen een tijdlang missen moest. En dat doet de Heere om duidelijk te maken dat ook de bekeerde, de ware christen, moet blijven leven van dag tot dag bij de genade, die hem van stuk tot stuk wordt gegeven en waarbij de ene dag de andere niet is" (p. 45).

Dat is één van de listen van de duivel dat hij ons langzamerhand doet geloven datwij over de genade kunnen beschikken. Inde R.-K. Kerk is dat uitgelopen op de leer dat de sakramenten ex opere operato ( = krachtens eigen werkzaamheid) de genaden verlenen, zodat de priesters de machtige heersers zijn over de onfeilbaar werkende sakramenten als instrumenten, die meteen wanneer ze in werking worden gesteld door de priester, vanzelf de genaden produceren.

Wellicht is deze overeenkomst in visie, dit gebrek aan ootmoedige verwachting in 'vreze en beven' (Fil. 2:12), waarbij de mens nederig uitziet of de Heere hem genadig wil zijn. de reden geweest waarom de Gereformeerden steeds gemakkelijker met de rooms-katholieken konden samenwerken.

Gezelschappen

Algra laat de waarde zien die gezelschappen in vroegere tijden hebben gehad voor de instandhouding van de vreze des Heeren, toen de staatskerk steeds meer stenen voor brood begon te geven.

"Bucer ijverde voor de 'prophesying'. In Straatsburg kende hij het reeds en in de gemeente van a Lasco in Londen had hij het teruggevonden: de kleine kring van christenen, die zich verenigt rondom de Bijbel en waar een ieder uitlegt naar hij gaven heeft ontvangen. Ook Knox wilde deze 'prophesying' mits onder leiding der predikanten. Maar bij Bucer zit er al een element in dat Knox niet kende. De gedachte nl. dat iedere christen de taak heeft zijn naaste te vermanen en te onderrichten en dat daartoe deze kringen dienen te worden gevormd" (p. 95). Algra wijst ook de gevaren van dergelijke gezelschappen. "Spener" was in Frankfort aan de Main reeds omstreeks 1670 begonnen met het vormen van vrome gezelschappen, waar men elkaar opbouwde door stichtelijke gesprekken en praktikale Bijbeloefeningen. Het was zijn bedoeling dat deze kleine kringen het zuurdesem zouden zijn voor de Lutherse Kerk. Maar later werden deze kringen zelfgenoegzaam, zij keerden zich af van de kerk en onderschatten de kerkelijke ambten: zij werden kerkjes in de kerk" (p. 96). Zo zien we ook daar: Hoogmoed komt vóór de val.

Maar de hoogmoed bedreigt ons overal. De R.-K. Kerk is een voorbeeld van de meest strak doorgevoerde ambtelijkheid. Maar wélk een kans krijgt de hoogmoed daar! Kijk maar naar de bijna goddelijke eer die aan de priesters, bisschop-pen, kardinalen en vooral aan de pausen wordt toegebracht.

Vervolgingen in naam van de kerk

Het is verdrietig te lezen dat de vervolgingen waaraan de Afgescheidenen bloot zijn gesteld, "hebben plaats gehad op verzoek der Algemene Christelijke Synode der Hervormde Kerk" (p. 127).

"Soms stonden de Afgescheidenen ook bloot aan bedreigingen en mishande-lingen van de zijde van het publiek. In Kampen vergaderden 19 Afgescheidenen ten huize van de grutter R. Nijhuis; er werd dus geen enkele wetsbepaling geschonden. (Het samenkomen van 20 of méér voor godsdienstige samenkom-sten was verboden. HJH). Maar een bende verzamelde zich voor het huis: de ruiten werden ingegooid" (p. 131-132).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen