De aantrekkingskracht van het klooster

Dat het levenstempo door tal van factoren de laatste decennia omhoog is gegaan, zal niemand betwisten. Het gegeven dat mensen in onze samenleving moe kunnen worden van het gewone leven, is hierbij illustratief. Het is bepaald geen zeldzaam fenomeen dat protestanten zich tijdelijk terugtrekken in een klooster. Daar vindt men de stilte, de rust, de tijd en de ruimte om te mediteren en zich te bezinnen. Zij aan zij met enkele overgebleven kloosterbroeders worden de vespers gezongen en de Schriftlezingen aangehoord, waarna eenieder zich begeeft naar gastenverblijf of kluis. Het is een verschijnsel dat te denken geeft. Niet alleen vanwege het gezamenlijk vieren van de eucharistie door sommigen, maar ook als het gaat om de behoefte aan een kortere of langere retraite.

Het is niet denkbeeldig dat de reden dat ook meer en meer protestanten zich tijdelijk terugtrekken in een klooster is gelegen in een overvolle agenda, waardoor er niet of nauwelijks meer tijd is om het leven werkelijk te leven. Daarnaast geeft het “volle leven”, met alle armoede en nood, maar ook rijkdom en pracht, mensen voldoende aanleiding om zich terug te trekken in de rust van het klooster.

De vraag die opkomt is of wij misschien met de Reformatie iets waardevols verloren hebben. Dat Luther de gemeenschappen van moderne devoten liet voortbestaan, lijkt achteraf gezien zo’n verkeerde keuze niet. Geldt hier mogelijk dat met het badwater het kind is weggegooid? Dat valt te bezien.

De moderne devoten zijn nooit voor een reformatie geweest en waren zeer trouw aan de moederkerk. Zij hebben vastgehouden aan onzuivere elementen in leer en leven en het is dan ook niet verwonderlijk dat de reformatoren het kloosterleven steeds radicaler hebben afgewezen. Dit kan ons ook met de nodige reserve naar de aantrekkingskracht van het klooster laten kijken.

Een bezoek aan een klooster en zelfs deelname aan de eucharistie worden ook wel gelegitimeerd met een beroep op een vage invulling van oecumene. Het zoeken naar de gemeenschap der heiligen, zelfs over de kerkmuren van Rome heen, is geen verkeerde zaak, integendeel. Maar of een rechtgeaarde protestant daarmee de woorden in de Heidelberger over de paapse mis links kan laten liggen, is geen vraag. Wie zich terugtrekt in een klooster en daar deelneemt aan de eucharistie dient zich goed te realiseren wat hij/zij doet. Immers, waar het eenmalige offer opnieuw gebracht wordt, is sprake van een vervloekte afgoderij. Hier past duidelijke afstand. Wij kunnen eventuele deelname niet af laten hangen van de invulling die ter plaatse aan de eucharistie wordt gegeven.

Toch blijft staan dat het klooster een rustieke plaats is waar je je uitstekend terug kunt trekken voor meditatie, bezinning of het schrijven van een boek. Dit zijn misschien wel de belangrijkste redenen om een tijdelijk verblijf in een van de kloosters te arrangeren. Onmiskenbaar heeft de kloostertraditie vanaf de Vroege Kerk waardevolle elementen: de eerdergenoemde rust en stilte en de orde en regelmaat als het gaat om de getijdengebeden. Hierdoor ontstaan concentratie en gelegenheid om de gedachten te ordenen.

Niet alleen om mijn achternaam eer aan te doen, maar ook uit curiositeit verbleef ik enige jaren geleden drie dagen in klooster Sion te Diepenveen, bij Deventer. Ik hield ik er een wrange bijsmaak aan over. De rust was er wel, maar de gesprekken tijdens de gezamenlijke maaltijden met allerhande “rust- en gelukszoekers” waren zeker niet stichtend; zelfs dáár werd ik bekeken alsof ik van een andere planeet kwam. Blijkbaar past een gereformeerde toch niet zo goed in de rooms-katholieke context. Naast die ervaring bleef mij het Mariaklokje bij. Juist in de stilte van meditatie en gebed klingelde dat vervelende klokje, terwijl Maria niets hoorde en mijn rust verstoord werd…

Zou het niet veel beter zijn om het goede van de kloostertraditie, de rust, de regelmaat en de afzondering, te integreren in het gereformeerde gezinsleven? Zou het mogelijk uit armoede zijn dat protestanten de toevlucht tot het klooster nemen? Is de discipline van getijdengebeden, de “lectio continua”, binnenshuis misschien weggeebd? Moet een adequate remedie voor het verlies van deze dingen gezocht worden in de overblijfselen van Rome? Ik denk het niet. De stilte, de eenzaamheid en het gebed hebben hun plaats in de binnenkamer en huiskamer.

Volgens de annalen van mijn voorgeslacht zocht een van de voorvaderen na ampel beraad zijn heil buiten de muren van het klooster van Windesheim bij Zwolle, waar ik hem nog altijd dankbaar voor ben. Niet alleen vond hij een bepaald “heil” bij het andere geslacht, ook kwam hij in aanraking met het Woord. In dat Woord lees ik: Nabij u is het Woord, het ligt voor mij. Datzelfde Woord leert mij dat het goede van de kloostertraditie niet verzelfstandigd hoeft te worden buiten het leven in de maatschappij, maar dat dit juist binnen het gewone leven een plaats kan en moet hebben. Zo bezien wil ik graag een pleidooi voeren voor een kloosterleven in huiselijke kring met orde en rust, stilte en discipline. Om door die kanalen van godsdienstplichten heen de verborgen omgang met God in Christus door Zijn Heilige Geest te ervaren. Heilzaam voor lichaam en ziel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen