Sidderend voor de dag van de bruiloft?

De laatste weken ben ik in diskussie geraakt (overigens op vriendschappelijke wijze) met vrienden en kennissen naar aanleiding van een te zingen Requiem ( = teksten uit de r.-k. mis voor de zielerust van de overledenen) op de muziek van Verdi. door een christelijk zangkoor in Ede, alsook door het schoolkoor van het christelijk lyceum alhier. Daarover is nog al wat te doen geweest bij enkele leden van het zangkoor en bij een aantal ouders van leerlingen van het schoolkoor, plus (slechts) een enkele docent.

Persoonlijk heb ik vanuit bijbels oogpunt grote bezwaren tegen het zingen van dit requiem. De tekst roept bij mij een grote afkeer op.

De inhoud komt bij mij over alsof er voor de doden gebeden wordt, opdat ze (zelfs gelovigen) uit de helse pijn verlost en overgebracht worden naar het eeuwige licht. Dat kan toch niet, want de genadetijd is na de dood voorbij. Dan geldt: verloren of verkoren.

Sommigen beweren dat ik dat Requiem te veel zie vanuit mijn reformatorische traditie en opvoeding en dat ik het daarom verkeerd beoordeel.

Mede op verzoek van enkele vrienden leg ik deze kwestie aan u voor met het oog op kommentaar van uw zijde. Hierbij ingesloten de Latijnse tekst met een Nederlandse vertaling.

Wageningen

KOMMENTAAR

I. Het Requiem, de gezongen liturgie van de mis voor de overledenen, moet geplaatst worden in het kader van de r.-k. leer.

Allereerst de leer van het vagevuur. In die liturgie wordt niet gebeden voor verlossing uit de hel. Wie met een doodzonde op zijn geweten, die hij niet heeft willen biechten, sterft, komt volgens de leer van Rome in de hel terecht en komt daar nooit meer uit, hoeveel missen ook voor hem gelezen worden.

Maar het lijden in het vagevuur (de straf voor de dagelijkse zonden) is tijdelijk. Er komt een einde aan ofwel doordat iemand die straf volledig 'uitzit' ofwel doordat die straf hem geheel of gedeeltelijk wordt kwijtgescholden opgrond van aflaten of op grond van 'zielemissen' die voor hem door een priester gelezen worden.

De bede "Heere, geef hen de eeuwige rust" is dus een smeking om de gestorven gelovigen zo spoedig mogelijk uit het vagevuur te verlossen.

ONZE VRAAG: Hoe kan een reformatorisch christen een dergelijke bede voor Gods aangezicht uitzingen?

Merkwaardig is - het viel mij pas nu op-dat in het 'Domine Jesu' gebeden wordt: "Bevrijd de zielen van alle gelovige overledenen van de straffen der hel en van de diepe poel", want dat is in strijd met de officiële leer van Rome: Wie eenmaal in de hel terechtgekomen is, kan er nooit meer uit gered worden, ook niet door gebeden van andere mensen. Maar die dwaling komt misschien voort uit het feit dat in het begin van het Dies Irae naast de Bijbel (David) de heidense Sibille als openbaringsbron genoemd wordt: "Teste David com Sibilla = zoals David en de Sibilla getuigen". (De Sibille's waren extatische heidense zieneressen; hun spreuken zijn verzameld in de Sibillijnse boeken).

2. Die liturgie moet vervolgens geplaatst worden in het kader van de leer van de mis als "echt en waar verzoeningsoffer dat opgedragen moet worden voor levenden en doden, voor de zonden, straffen, genoegdoeningen en andere noden". Wie dat ontkent, "hij zij vervloekt" (Concilie van Trente, 22ste zitting, canon Ia en 3b). Ook volgens het nieuwe r.-k. kerkelijke wetboek van 1983 (canon 833) moeten de pastoors, bisschoppen en kardinalen bij hun ambtsaanvaarding onder ede verklaren dat zij zich van harte stellen achter deze uitspraken van Trente.

Hoe kan een reformatorisch christen dan de liturgische teksten van een dodenmis zingen, terwijl hij aldus door de r.-k. kerkelijke overheid vervloekt wordt, omdat hij niet gelooft in de mis als verzoeningsoffer voor de kwijtschelding van de straffen in het vagevuur?

3. De leer van de verdienstelijkheid van de goede werken. Dat is het derde kader waarin deze Requiem-liturgie staat.

Je zou het ook negatief kunnen formuleren: Het totaal ontbreken van de belofte van de volkomen vergeving van de zonden voor hen die in Christus geloven. Alleen binnen dit kader kan men de tekst van het Requiem verstaan.

In het 'Dies Irae' staat: " Rex tremendae maiestatis, qui salvandossalvasgratis — Koning van schrikbarende majesteit, die om niet hen zalig maakt die zalig moeten worden".

Een reformatorisch christen die alleen maar op de klank van deze belijdenis af gaat, zal zich verblijden: Zie je wel, ook Rome leert de gratuïteit van de genade. Maar hij begaat dan een deerlijke vergissing. Want Rome bedoelt met deze belijdenis heel iets anders dan de Reformatie.

Rome bedoelt daarmee: Ook de gelovigen worden straks geoordeeld op grond van het volbrengen van Gods geboden, waartoe ze in staat zijn gesteld door de genade, die volgens Rome niet Gods goedgunstigheid jegens ons in Christus is, maar een ingestorte bovennatuurlijke kracht, die aan onze, sinds de erfzonde verzwakte, natuurlijke kracht wordt toegevoegd.

Daarom valt in het 'Dies Irae' een ontzettende angst te beluisteren:

"Rechtvaardige Rechter van de wraak, schenk de gave van de vergeving voor de dag van de afrekening". "Die dag is een dag van tranen, de dag waarop de schuldige mens uit het stof zal opstaan om geoordeeld te worden". "Welk een schrik zal het zijn, wanneer de Rechter komt en alles strikt ter discussie zat stellen". "Als de Rechter Zich zal hebben neergezet, zal alles wat verborgen was, openbaar gemaakt worden; niets zal ongewroken blijven".

Door deze siddering heen zijn er wel telkens de smeekbeden om Gods barm hartigheid, maar daarin wordt gesmeekt dat God niet al te zeer op alle slakjes 7.out zal leggen, bv.: "Wat zal ik, ellendige, dan zeggen, wie zal ik dan als mijn pleitbezorger vragen, waar zelfs de rechtvaardige nauwelijks veilig is?".

Een reformatorisch christen zal antwoorden: "Mijn pleitbezorger voor de rechterstoel van God is Jezus Christus, die voor al mijn zonden volkomen heeft betaald en Wiens weldaden ik door het geloof alleen deelachtig word". Maar deze belijdenis is in deze angstaanjagende hymne niet te vinden.

Dit 'Dies Irae' is een gedeelte van de officiële liturgie van de R.-K. Kerk. Maar hoe kan de kerk van Christus zo spreken over Zijn wederkomst?

De Bijbel leert aan de gemeente om naar die dag uit te zien als de dag waarop zij met haar hemelse Bruidegom verenigd zal worden en het bruiloftsmaal aanvangt met het Lam dat voor haar geslacht is.

Een kerkinstituut dat de dag van de bruilofsviering met Christus schildert als een vreselijke dag. een dag van wraak, maakt Christus tot een bespotting. Het is een volkomen vertekening van de liefdesverhouding tussen Christus en Zijn bruid, de gemeente, wanneer de gemeente vol afgrijzen en sidderend voor die dag van de bruiloft (!) zou terugdeinzen.

Lees maar eens hoe het slot van Openbaring de gemeente leert naar die dag uit te zien:

"Laat ons blijde zijn en vreugde bedrijven en Hem de heerlijkheid geven; want de bruiloft des Lams is gekomen en Zijn vrouw heeft zichzelf bereid. En haar is gegeven dat zij bekleed wordt met rein en blinkend fijn lijnwaad" (19:7-8).

Maar in het Dies Irae bidt de gemeente: "Oro supplexet acclinis, cor contritum

quasi cinis; gere curam meifinis — Ik bid smekend en neergebogen, een hart als as verbroken; draag zorg voor mijn einde".

"En de Geest en de bruid zeggen: Kom! En die hoort, zegge: Kom! En die dorst heeft, kome; en die wil, neme het water des levens om niet" (22:17).

Maar in het Dies Irae kermt de bruid tot haar Bruidegom: "Ingemisco tamquam reus: culpa rubel vultus mens = Ik zucht als een schuldige; de schuld maakt mij schaamrood".

Paulus echter juicht: "Wij dan, gerechtvaardigd zijnde uit het geloof, hebben vrede bij God door onze Heere Jezus Christus" (Rom. 5:1).

Hoe kan iemand die ook maar een beetje reformatorisch besef heeft, zulk een tekst zingen, waarin de Vader van Jezus Christus wordt voorgesteld als een wraakgod, die eerst onze zonde straft aan Zijn Zoon en daarna die zonde nog eens dunnetjes (?) door ons laat uitboeten in het vagevuur? Hoe kan men meedoen met zulk een ontering van de hemelse Bruidegom?

Misschien zegt iemand: "Maar die muziek van Verdi is zo mooi". Mag je dan godslasterlijke woorden zingen enkel omdat de melodie zo prachtig is?

Overigens is de mij toegezonden vertaling vaak niet correct. Zo wordt "Juste Iudex ultionis = rechtvaardige Rechter van de wraak" vertaald met "rechtvaardige Rechter", dus met weglating van "van de wraak". Desondanks blijft het voor mij onbegrijpelijk dat 'reformatorische' christenen de wel goed vertaalde teksten kunnen zingen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen