Zal ROME ingrijpen ?

Deze nieuwe opvattingen over de transsubstantiatie zijn buitengewoon ingrijpend. Op deze manier is de priester niet meer een soort magiër, die met een macht swoord, dat weinig meer verschilt van een toverformule, een geweldig wonder kan verrichten, nl. brood en wijn veranderen in het lichaam en bloed van Christus. Hij wordt dan in het Avondmaal dienaar des Woords en dienaar van Christus, instrument in Zijn handen, zoals wij ook de predikant zien bij een Avondsmaalsbediening.

Ook wat de inhoud van de Mis betreft, zijn er dan eigenlijk geen wezenlijke verschillen meer met de opvattingen van de reformatie. En wanneer men de mis zo beschouwt, zal men niet meer van de mis kunnen zeggen, dat het een „vervloekte afgoderij"is.

Wel zit men nog enigszins met de leer van Trente, dat het geconsacreerde brood voorwerp van aanbidding moet zijn. Maar ook aan die term „aanbidding" kan men een zin geven, die het aanstotelijke eruit wegneemt. Ik lees hierover reeds in het artikel van prof. Smits:

„Aanbidding is eerbiedbetoon"

„Een derde reeks kwesties betreft het eerbiedbetoon: als brood gewoon brood blijft, heeft het dan nog zin er voor neer te knielen, een superplie aan te trekken, processie te houden, uitstelling te doen? Als kleine Jan voor mama's verjaardag een bloem heeft uitgeprikt, dan krijgt dat stuk papier een ereplaats op 't tafeltje met de geschenken. Als een gast de bloem achteloos zou behandelen en gewoon papier niet zou onderscheiden van dit stuk papier, dan zal reeds deze kleine peuter protesteren. De bloem moet niet als 'n stuk papier worden behandeld, als een ding, maar moet als gave worden behandeld: daar komt etikette aan te pas.

Het kan gebeuren dat moeder de bloem in de hand neemt en er de rij met gasten mee afgaat opdatr ieder kan zien, wat zij van Jan heeft gekregen. Zij kan de bloem zelfs op een mooi plaatsje aan de muur bij haar bed prikken

Ik kan het niet eens zijn met de konklusie die men daaruit trekt, dat men dus ook het brood van het Avondmaal in processie zou mogen meenemen en ervoor zou mogen neerknielen, — de Bijbel zelf staat zulk een konklusie niet toe, en de Bijbel moet onze hoogste norm blijven; ook op dit punt moet en wij niet op onze westerse wijze maar doorhollen met onze redeneringen —, maar er zit toch iets in deze gedacht engang dat een bijbels fundament heeft.

Toch verbaast mij het gemak, waar mee deze ni euwe theologen de oude opvattingen over de transsubstantiatie zo maar wegschuiven als zijnde een filosofischei van het r. k. dogma.

Lijden oni de transsubstantiatieleer

Ik zou het vroeger als doodzonde beleefd hebben, wanneer ik het zou wagen te veronderstellen, dat het brood na de consecratie gewoon brood zou zijn gebleven. Ik heb heel wat geleden om die oude transsubstantiatieleer, niet omdat het een filosofische moeilijkheid voor mij was. Ik was al te zeer doordrongen van de beperktheid van ons menselijke denken. Maar omdat ik die leer religieus niet kon verwerken. Het was een marteling voor mij. (Zie: „Mijn weg naar het Licht" bl. 82-84). En het is toch bekend, dat, naar men beweert, de martelaren van Gorkum de dood zijn ingegaan, omdat zij de leer van de transsubstantiatie niet wilden verloochenen, die toen algemeen werd beleefd als een dergelijke verandering, dat het brood niet meer gewoon brood zou zijn na de consecratie. Is hun marteldood dan vergeefs geweest?

Het lijkt mij veel konsekwenter wanneer deze aanhangers van deze nieuwe opvattingen over de transsubstantiatie zouden erkennen, dat ook de r. k. kerk blijkbaar niet onfeilbaar is, maar kan dwalen, wanneer zij leiding geeft aan het denken over belangrijke stukken uit de Bijbel zoals de beleving van het Avondmaal.

Felle reakties

De reakties op deze artikelen in De Heraut zijn dan ook zeer bewogen geweest en veel veelvuldiger dan b.v. op een artikel in De Bazuin van 28 nov. 1964. dat in dezelfde geest was geschreven.

In De Tijd van 19 dec. 1964 gaf prof. Schoonenberg hierop een antwoord, waarna de diskussie voorlopig gesloten werd. Hij schrijft o.a.:

„De heer Th. P. Olgers meent in een ingezonden stuk van 14 dec., dat pater Smits en ik het dogma van Trente loochenen en een uitverkoop houden van geloofswaarheden".

„Er is alleen gezegd dat brood en wijn nietfysisch of chemischveranderen. De zin- en betekenisverandering voltrekt zich op een veel dieper vlak, want ze speelt tussen de personen als personen. Ze is tevergelijkenmet de betekenisverandering, waardoor een gebruiksvoorwerp een geschenk wordt. Ook die verandering is werkelijk vanuit de gever en werkelijk voor degene aan wie het geschenk wordt aangeboden: bij aanvaarding verrijkt ze hem, bij weigering bewerkt ze een breuk".

De diskussie gaat voort

Maarde diskussies over de Eucharistie gaan nog steeds voort in de r.k. kerk van Nederland. Thans heeft die diskussie zich meer verlegd naar het terrein van de liturgie, die uitdrukking begint te geven aan deze veranderde opvattingen over de transsubstantiatie, o.a. door gedeeltelijke afschaffing van het Latijn, dat als dode t aal veel meer beantwoordde aan de vroegere meer magische opvatting, dan de levende volkstaal . Maar ook doordat men hier en daar begint met afschaffing van het op de tong leggen van het geconsacreerde brood en het de gelovigen zelf laat nemen.

In een ingezonden stuk van De Tijd schrijft B. Behnen:

„Zouden wij leken dit (= het zelf nemen van het brood) nu mogen doen met ongezalfde handen? Kan in de beschreven nieuwe methode niet schuil gaan de meest geraffineerde poging van Satan ter ontluistering der H. Eucharistie? Van de listen des duivels verlos ons, Heer".

Protest van Henri de Greeve

Merkwaardig is, dat een van de priesters, die zich het felste keert tegen deze nieuwe opvatting, niemand minder is dan de vroeger ook door protestant en zo gewaar deer de pater Henri de Greeve.

In Confrontatie (een tijdschrift van Limburgse r. katholieken die zich uitdrukkelijk tot doel stellen om de nieuwe opvattingen te bestrijden), schreef hij over de huidige verwarringop 't gebied van de leer van de Eucharistie en haalt dan de bef aamde waarschuwing aan van Livius: „Terwijl de Senaat vergadert, gaat de stad Saguntum verloren" en zegt: „Terwijl de Vaders in Concilie bij eenkomen, wordt de Eucharistie uitgehold".

Gaat Paulus VI ingrijpen?

Persoonlijk meen ik, dat Rome dit er niet bij zal laten zitten. Ik acht het zeer, zeer waar schijnlijk, dat deze nieuwe opvattingen door de paus ver boden zullen worden.

Een eerste uiting in die richting is de toespraak die Paulus VI heeft gehouden in de kathedraal van Orvieto. Daarin zei hij o.a.:

„Nemen we de H. Augustinus als onze gids. Met hem kunnen we in de H. Eucharistie drie aspekten beschouwen: vooreerst dat wat we zien, namelijk brood en wijn; vervolgens dat wat we geloven, hetgeen onder de gedaanten van brood en wijn tegenwoordig is gesteld en dat in werkelijkheid het lichaam en bloed van Christus is; tenslotte wat deze tegenwoordigheid van lichaam en bloed van Christus onder de gedaanten van brood en wijn te betekenen heeft".

Dat is de manier die wij onderhand van Paulus VI kennen: eerst een tijd toezien, dan een waarschuwing en dan tenslotte desnoods een hardhandig en onverbiddelijk ingrijpen, zoals gebeurd is tijdens de laatste concilieweek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen