OPHEFFING VAN DE BAN OVER LUTHER?

Zo vangt de brief, het memorandum, aan die vertegenwoordigers van de r.-katholieken van Worms hebben gericht aan Paulus VI en waarin zij vroegen om opheffing van de ban die paus Leo X in 1521 over Luther had uitgesproken. Zij menen dus dat na een lang verleden, waarin r.-katholieken en protestanten tegenover en naast elkaar hebben gestaan, thans de tijd is aangebroken dat zij samen met elkaar moeten optrekken.

De brief was gedateerd op 6 maart 1971 en aanleiding daartoe was de herdenking dat 450 jaar geleden de historische zitting van de Rijksdag in Worms werd gehouden, waar Luther zich voor keizer en rijk moest verantwoorden.

Op 14 juli kwam het antwoord van kardinaal Willebrands, prefekt van het Secretariaat voor de Bevordering van de Eenheid onder de Christen. Wij citeren daaruit:

„De opheffing van de ban tegen Luther lijkt ons van de ene kant zakelijk niet mogelijk en van de andere kant ook niet het geëigende middel om, ofwel de veranderde opvattingen van de katholieken over Luther werkelijk tot uitdrukking te brengen, ofwel om de toenadering tussen luthersen en katholieken te bevorderen".

Verschil met Konstantinopel

In het memorandum hadden de r.-katholieken van Worms verwezen naar de opheffing van de ban over de Grieks-Ortodoxe kerk tijdens het tweede Vatikaanse concilie. Zij schreven:

„In opdracht van de paus kwam een commissie van orthodoxe en r.-k. deskundigen bij elkaar op het eiland Chalki in de buurt van Istanboel. Zij hadden tot taak om voor Paulus VI en patriarch Athenagoras een aanvaardbare formule op te stellen op grond waarvan de wederzijdse ex-communicaties van 1504 zouden kunnen worden opgeheven. Ofschoon het hier niet om een identiek geval gaat, gezien de problemen die vanwege de ex-communicatie van Luther gerezen waren, toch geeft het feit dat deze kommissie reeds binnen twee dagen bedoelde aanvaardbare formule had gevonden, ons veel hoop dat ook voor de kerkelijke. ban van 1521 door een daartoe aan te stellen kommissie een aanvaardbare formule is te vinden".

Daarop antwoordde kardinaal Willebrands: „Wat met Konstantinopel gebeurd is, kan slechts onder groot voorbehoud als voorbeeld hierbij betrokken worden, want bij de ex-communicatie van 1504 ging het — in tegenstelling met de excommunicatie van 1521 — niet om leerverschillen".

Het lijkt mij dat dit antwoord van kardinaal Willebrands juist is. De opheffing van de ban over Luther zou een zinloos en onwaarachtig gebaar zijn, wanneer niet tegelijk de doctrinaire redenen, waarom Luther geëxcommuniceerd werd, worden opgeheven. Dat zou inhouden dat Rome de leer over de aflaat, het vagevuur, de verdienstelijkheid van de goede werken enz., zoals die ook later officieel onder vervloeking zijn vastgelegd in het concilie van Trente, geheel en al zou moeten terugtrekken als zijnde in strijd met de Bijbel. En daar is Rome beslist niet toe bereid.

Het lijkt mij goed dat allerlei irreële oecumenische dwepers die het voorstellen alsof er nauwelijks nog sprake is van leerverschil tussen Rome en Reformatie, hiervan kennis nemen.

Pruisische mentaliteit?

In Worms spraken wij met de r.-k. initiatiefnemer van dit memorandum aan Paulus VI, namelijk de heer Ernst Gander, direkteur van een grote textielzaak, Obermarkt 5 in Worms.

In „Der Spiegel" stond over hem geschreven: „De zakenman Ernst Gander meende de adem van de wereldgeschiedenis te bespeuren, toen hij op 2 april om 14.31 uur het postkantoor van Worms betrad om er aan loket 3 een aangetekende brief te overhandigen, gericht aan „Seine Heiligkeit Papst Paul VI". De brief werd voorzien van gedenkpostzegels van de Rijksdag in Worms ter waarde van D.M. 2.20".

Wij vroegen hem of het antwoord van Rome niet teleurstellend voor hem was geweest. „Enigszins wel, maar toch kan ik er alle begrip voor opbrengen. Wat mij echter beslist heeft teleurgesteld, is de houding van de Duitse r.-k. bisschoppen. Die zijn in deze dingen zeer konservatief en werken eerder remmend dan inspirerend. Ik hoop daarom dat de Nederlandse protestantse of katholieke televisie daar meer aandacht aan zal besteden. Ik hoop dat, niet zozeer voor Nederland, want daar zijn de bittere en vijandige tegenstellingen tussen protestanten en katholieken al lang opgeheven. Maar zulk een uitzending zou indirekt ook de situatie in Duitsland kunnen beïnvloeden".

Dat de Duitse r.-k. bisschoppen zeer konservatief zijn, is opnieuw duidelijk gebleken tijdens de laatste bisschoppensynode in Rome. De Duitse ex-priester pfr. A. Jongen, heeft mij eens gezegd: „Dat zit 'm in de Pruisische mentaliteit van de eis van blinde gehoorzaamheid aan het gezag".

Als dat zo is, dan zou zulk een uitzending vanuit Nederland niet slechts van waarde kunnen zijn voor de bevordering van een veranderde mentaliteit binnen de Duitse r.-k. kerk, maar ook van het Duitse volk.

Getuigend gesprek

Kardinaal Willebrands schrijft ook nog: „Onze betrekkingen met de Lutherse kerken worden het best gediend door verdere studie en gebed". Daarin zijn wij het met hem eens. Ook ons blad wil de verschillen niet verdoezelen door een onwaarachtige oecumene die ons geen stap verder brengt. Wij willen het getuigend gesprek met Rome voeren vanuit de Bijbel, Gods onfeilbaar Woord. We willen dat getuigenis begeleiden met de bede dat de Heere het Woord dat wij verkondigen, voor velen moge maken tot „een reuke des levens ten leven".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen