DE CANON VAN DE Mis

Er zijn in de Mis gebeden, die elke dag wisselen, en er is een vaste kern, die altijd weer terugkeert. Deze vaste kern, de canon, is zeer oud. Wil je dus de oudchristelijke gedachten over het Avondmaal beluisteren, dan kunnen deze gebeden daarbij zeker helpen.

En nu is het merkwaardig, dat je in verschillende van deze gebeden de leer van de transsubstantiatie, de leer van de wezenlijke verandering van brood en wijn in het lichaam en bloed van Christus, niet terug vindt. Meerdere gebeden zouden zo maar in de liturgie van een calvinistische Avondmaalsviering kunnen worden.

Reeds vroeger bij het Mislezen viel mij dat op. Nergens is er in deze oude gebeden een juichtoon te beluisteren om het grote wonder, dat daar zou hebben plaats gehad, de verandering van het brood en de wijn.

Uit het voorlaatste gebed voor de konsekratie neem ik: „Verleen dat wij bevrijd blijven van de eeuwige verwerping en onder het getal van uw uitverkorenen mogen gerekend worden. Door Christus ome Here. Amen." Een calvinist, die leeft vanuit de Bijbelse gedacht van de uitverkiezing, zal zulk een smeking met zijn gehele hart kunnen beamen.

Het gebed vlak voor de konsekratie: „Wij smeken U, o God, wil deze offerande in alles zegenen, aannemen, bekrachtigen, als een passend en welgevallig offer ontvangen, opdat zij voor ons het Lichaam en Bloed worde van uw allerliefste Zoon, onze Heer Jezus Christus". „Missaal", vert. Uitg. Het Spectrum, p. 647. Vooral als men de Latijnse tekst leest, dan klinkt dat zo nuchter: „Quam oblationem…. benedictam, adscriptam, ratam, rationabilem, acceptabilemque facere digneris". „Adscribere", deze term werd ook gebruikt voor het inschrijven in de registers van de burgerlijke stand van een stad; „ratam facere", we denken dan onwillekeurig aan de ratifikatie van een verdrag door het „rationabilem", parlement; een rationalist zou hierbij zeker „hoera" uitroepen, ofschoon hij dan wel niet de diepere zin van dit „rationabilem" zou verstaan; „acceptabilem", letterlijk: aanvaardbaar. Trouwens de bede, dat God deze offergave zou willen zegenen (benedictam), zou je toch beslist niet verwachten vlak voor de konse kratie. Dan zou je toch verwachten een bede ,dat God de elementen van brood en wijn moge veranderen in het lichaam en bloed van Christus.

En meteen na de konsekratie kabbelen de gebeden weer in dezelfde geest verder. „Unde et memores…. Daarom, Heer, herdenken wij, uw dienaren, en met ons het U toegeheiligde volk, het allerzaligste lijden, de verrijzenis en de glorievolle hemelvaart van dezelfde Christus, uw Zoon, onze Heer, en wij brengen aan uw roemrijke Majesteit, uit uw giften en gaven, deze reine offerande ,deze heilige offerande, deze onbevlekte offerande, het heilig Brood van het eeuwige leven en de Kelk van de altijddurende zaligheid".

Vooral het daarop volgende gebed: „Gewaardig U met genadige en goedertieren blik neer te zien op deze offerande en ze welwillend te aanvaarden….." Hoe kan men zulk een gebed opzenden, als men gelooft, dat de offerande, waar liet bier om gaat, een opnieuw-tegenwoordig-stellen is van de offerande van Golgotha? Een christen kan toch moeilijk bidden, dat de Vader het offer van zijn Zoon „welwillend moge aanvaarden". Als er iets zeker is en door alle christenen, ook de rooms-katholieken, als vastaande wordt aangenomen, dan is het toch wel, dat God het offer van zijn Zoon welwillend beeft aanvaard. De Vader heeftd dat toch duidelijk getoond door de opwekking van Jezus Christus cp de paasmorgen. De Bijbel leert ons dan ook om juist te pleiten op dit door God aanvaarde offer van Christus. En de vraag kan gesteld worden: „Is het niet vermetel en arrogant, wanneer wij menen te moeten bidden, dat de Vader het offer van zijn eeuwiggeliefde Zoon welwillend moge aanvaarden?"

Ik weet niet, hoe het met andere priesters gesteld is, maar zelf heb ik altijd moeite gehad om mij vanuit de transsubstantiatiegedachte in te leven in deze gebeden. Ze klinken soms bijna romeins-juristisch: adscriptam, ratam, rationabilem, acceptabilemque facere…. Het idee van de verandering van brood en wijn past niet in deze oude liturgie. De eerste de best priester uit onze tijd zou die formulieren heel anders opstellen. Hij zou er meteen behoorlijk in verwerken de triomfgedachte, dat door de woorden van de konsekratie Jezus Christus nu met godheid en mensheid, met lichaam en bloed op het altaar aanwezig is. Merkwaardig is ook, dat er staat in het gebed vóór de konsekratie: „opdat deze offerande voor ons worde het Lichaam en Bloed van uw allerliefste Zoon, onze Heer Jezus Christus". Ook dat kan elke gelovige protestant nabidden. Door en in het geloof werden brood en v. ijn vcor ons werkelijk het Lichaam en Bloed van Jezus Christus.

DE OUD-CRISTELIJKE GEDACHTE.

Ik kan dit alles niet verklaren tenzij uit het feit, dat in deze romeinse ritus de oud-christelijke gedachte, vooral ook van Augustinus, is blijven voortbestaan. Zo krachtig mogelijk wordt hierin gebeden, dat God deze gaven van brood en wijn „rechtens" tot het lichaam en bloed van zijn Zoon wil maken. Daarom die smeking om de offerande te willen zegenen, te registreren, te ratificeren. In Gods ogen wordt het dan Christus zelf. Zo verstaan we dan ook de vraag, vlak voor de communie: „Heer, Jezus Christus, moge het nuttigen van uw Lichaam dat ik, onwaardige, durf te ontvangen, mij niet strekken tot vonnis en veroordeling, maar door uw vaderlijke goedheid mij beschermen naar ziel en lichaam, en een heilzaam geneesmiddel voor mij worden".

Ons Avondmaalsformulier spreekt in dezelfde geest: „Daarom vermanen wij, gelijk Christus ons beveelt door het woord van de apostel Paulus, allen die geen droefheid over de zonde kennen en zich niet bekeren, maar in ongehoorzaamheid voortleven, zich van de tafel des Heren, die Christus alleen voor zijn gelovigen verordend heeft, te onthouden, opdat hun oordeel niet des te zwaarder worde".

WAT DENKT U ERVAN ?

Ik wil nog wijzen op: „Gewaardig U ook aan ons, uw zondige dienaren, die vertrouwen op uw grote barmhartigheid, enig aandeel en gemeenschap te verlenen in de heerlijkheid van uw heilige apostelen martelare….. en van al uw heiligen: laat ons, smeken wij, eens delen in hun zaligheid, niet om onze verdienste, maar dank z ij uw barmhartigheid. Door Christus onze Heer".

In tegenstelling met: „In gemeenschap verenigd met en de gedachtenis vererend vooreerst van de glorierijke Maria…., maar ook van uw heiligen…. Laat ons, om wille van hun verdiensten en op hun voorspraak, in alles de hulp van uw bescherming genieten. Door dezelfde Christus onze Heer. Amen."

Het zal moeilijk zijn om aan te nemen, dat deze twee gebeden uit dezelfde tijd stammen. Het eerste schakelt verdiensten van de kant van ons, mensen, helemaal uit en pleit alleen op Gods barmhartigheid, die Hij ons in Jezus Christus betoond heeft. Het tweede roemt de verdiensten van de heiligen en vraagt op grond daarvan de verhoring van de gebeden.

Wat is het jammer, dat Rome de geest en de gedachte van de oud-christelijke kerk verlaten heeft. Moge Rome spoedig al dit menselijk bijmaaksel wegwerpen opdat we ook met de gelovigen in de rooms-katholieke kerk kunnen aanzitten aan dezelfde tafel des Heren.

Tot slot wil ik een gedeelte uit ons Avondmaalsformulier afdrukken. En ik zou aan onze rooms-katholieke vrienden willen vragen, of ze daaromtrent eens eerlijk hun gedacht willen zeggen: Zoudt u zich daar niet in kunnen vinden? En zo niet, welke bezwaren hebt u er dan tegen?

„Barmhartige God en Vader, wij bidden U: wil door uw Heilige Geest, door de viering van dit avondmaal in onze harten bewerken, dat wij ons hoe langer hoe meer met waarachtig vertrouwen aan onze Here Jezus Christus overgeven. Geef dat onze verslagen harten met Hem als het enige hemelse brood gevoed worden. Versterk ons in het geloof, zodat wij niet twijfelen, dat Gij onze genadige Vader zijt, Die onze zonde:', nimmer toerekent en ons met alle dingen naar * lichaam en ziel verzorgt als uw geliefde kinderen en erfgenamen.

Verleen ons uw genade, opdat wij met in onze zonden, maar Hij in ons en wij in Hem leven. Schenk ons uw bijstand, dat wij getroost ons kruis op ons nemen, onszelf verloochenen en onze Heiland belijden. Leer ons in alle nood van deze wereld met verlangen Hem verwachten, Die onze sterfelijke lichamen aan zijn verheerlijkt lichaam gelijk wil maken en in uw Koninkrijk met ons het avondmaal van de bruiloft des Lams vieren zal. Dit alles bidden wij van U, genadige Vader, in de naam van Hem, die is overgeleverd om onze overtredingen en opgewekt om onze rechtvaardiging en die naar zijn belofte voor ons bij U altijd bidt. Amen."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen