De Heidelbergse Catechismus in het Pools

Ik ben van mening dat het wel degelijk zin heeft. Ik denk dat het gros van de problemen die de huidige kerk heeft, te maken heeft met het feit dat de huidige theologie niet meer op het Bijbelse geloof, het geloof van de vaderen van de Reformatie, gefundeerd is. Dit geloof is op uitstekende wijze verwoord in de belijdenisgeschriften, waaronder de Heidelbergse Catechismus. Deze teksten, die grotendeels in de 16 ^e en 17 ^e eeuw geschreven zijn, hebben als doel om een geloofsbasis te geven voor gelovigen in moeilijke tijden. Als je deze teksten leest, voel je dat de schrijvers een handreiking wilden geven om vol te houden, om het geloof te verdiepen en te groeien in geloof. Dat getuigt van een levenshouding vol moed en uithoudingsvermogen.

Actualiseren

Voor de actuele kerkelijke situatie is het belangrijk om de inhoud van de belijdenisgeschriften naar de huidige tijd over te brengen. Dat is niet vanzelfsprekend. De basis blijft altijd een betrouwbare vertaling, gericht op de oorspronkelijke boodschap van een bepaalde tekst. Ik denk dat de redactionele pogingen die de afgelopen decennia zijn ondernomen om de lezers met de teksten van belijdenisgeschriften kennis te laten maken, niet altijd juist waren.

Evenwicht

Ik ben me ervan bewust dat we de belijdenisgeschriften niet kunnen vertalen met kritiekloze gebruikmaking van de taal en woorden uit de tijd waarin ze geschreven zijn. Dan zou de nieuwe tekst in hoge mate onbegrijpelijk worden. Daarom is er een evenwicht nodig tussen de inspanning om de inhoud van de originele tekst over te brengen én de wens om deze dichterbij te brengen. Het risico op ‘inlegkunde’ moet zo klein mogelijk zijn.

Vertalingen

We hebben een nieuwe poging gedaan om de Heidelbergse Catechismus in het Pools te vertalen. Dit hebben we gedaan op basis van de originele Duitse en Latijnse tekst met gebruikmaking van de eerste Franse vertaling, waarbij we ook naar de bestaande Poolse vertalingen (waarvan er zeer weinig zijn) gekeken hebben.

Heidelbergse catechismus

Al kort na het ontstaan van de Heidelbergse Catechismus in 1564 kwam Andrzej Prażmowski met een Poolse vertaling. In 1880 heeft de synode van de Evangelisch- -Gereformeerde Kerk in Polen een nieuwe vertaling van de Catechismus van de hand van ds. August Karol Diehl als plichtliteratuur in het godsdienstonderwijs ingevoerd. Deze vertaling was geen vertaling in eigenlijke zin, maar meer een verkorte, vereenvoudigde uitgave van een tekst die al in de 19 e eeuw voor veel mensen moeilijk was. De vertaling kreeg een belangrijke plaats in de gemeenten eind 19 e en begin 20 e eeuw. Het was toen normaal dat catechisanten deze catechismus uit hun hoofd leerden.

Moderne vertaling

De moderne Poolse vertaling van de Catechismus die onder leiding van Barbara Stahl op basis van een filologische vertaling van mevrouw Gabriela Pianko binnen de Evangelisch-Gereformeerde Kerk ontstaan is, werd in 1988 gepubliceerd. Deze vertaling is van nogal slechte kwaliteit. Het is wel de meest verbreide en bekende vertaling van de catechismus en zij wordt ook buiten de Evangelisch-Gereformeerde Kerk door geïnteresseerden gebruikt.

Fouten

Helaas zijn er echter grote fouten in deze vertaling. Ten eerste heeft men de traditionele indeling in 52 zondagen van het kerkelijke jaar losgelaten. Bovendien is vraag 80 van een commentaar voorzien die het verschil tussen het Heilig Avondmaal en de paapse mis in de marge heeft geschoven. In een opmerking staat dat de harde zinnen uit het antwoord (specifiek de zinssnede dat de mis een vervloekte afgoderij is) in de huidige tijd van oecumene en goede contacten met de Rooms- Katholieke Kerk van na het Tweede Vaticaanse Concilie, niet meer gebruikt zou moeten worden. Men kan enig begrip opbrengen voor het optimisme onder de gereformeerden in de jaren ’60 en ’70, waarbij men rekende op veranderingen in de Rooms-Katholieke Kerk, maar dat optimisme bleek al snel naïef te zijn.

Waardevol

Waarom hebben we een nieuwe, zeer bescheiden poging gedaan tot een nieuwe vertaling van de Heidelbergse Catechismus? Het gaat ons er voornamelijk om dat we trouw willen blijven aan een document dat jarenlang zo’n enorme impact had op het leven van de gereformeerde kerken in Polen en Litouwen. In de Evangelisch-Gereformeerde Kerk was de catechismus een fundamentele tekst bij de voorbereiding van de catechisanten op hun openbare geloofsbelijdenis. Ik denk dat ook nu de Heidelbergse Catechismus een waardevolle plaats zal innemen, ondanks dat velen de inhoud zullen betwisten. Er ontstaan steeds meer nieuwe gemeenschappen en gemeenten die gekenmerkt worden door de gereformeerde leer. We hopen oprecht dat ons werk tenminste een kleine bijdrage zal leveren aan de verdere bekendmaking van de catechismus en het gebruik ervan stimuleert.

De Poolse ex-priester Tomasz Pieczko is predikant van de gereformeerde kerk in Zelów (Polen) en redacteur van het Poolstalige evangelisatietijdschrift Augustinus dat door IRS wordt uitgegeven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen