VOOR ROME BESTAAT

Oktoberoorlog

„Toen de oktoberoorlog uitbrak en een paar weken duurde, werden de joden boos omdat de drie grote christelijke kerken zich hulden in een nadrukkelijk zwijgen. Op 23 oktober 1973 schreven de rabbijnen van de drie joodse kerkgenootschappen een brief aan de katholieke bisschoppen, aan de hervormde kerk en aan de gereformeerde kerk. Zi) protesteerden daarin tegen het zwijgen van de kerken over de aanval van Syrië en Egypte. „Dit achterwege blijven van een veroordeling wekt de indruk van een stilzwijgende goedkeuring van deze aanslag op de existentie van Israël", zo werd het gesteld in de brief van de rabbijnen.

Antwoorden

De antwoorden die de leiders van de drie christelijke kerken inzonden op de brief van de rabbijnen, maakten de situatie nog slechter dan zij al was. Het antwoord van de Hervormde Synode werd nog enigszins positief beoordeeld, omdat daarin werd gezegd „dat vrede en gerechtigheid in het Midden-Oosten alleen tot stand kunnen komen als Israël kan leven binnen veilige grenzen". Bovendien deelde het breed moderamen van de Hervormde Synode mee: „Voorop moet staan dat wij ons wezenlijk verbonden voelen met het joodse volk".

Buitengewoon ontevreden echter was men over het antwoord van de Gereformeerde Synode, dat trouwens ook in eigen kring tot verontwaardiging leidde, omdat er „een geest van neutraliteit en onduidelijkheid uit sprak", zoals de gereformeerde predikant ds. J. Heule het formuleerde in een gesprek met een redacteur van NRC/Handelsblad. „Een neutrale stellingname over vraagstukken rond het joodse volk is anti-joods en pro-Arabisch", aldus ds. Heule. Hij maakte deel uit van een groep van veertig predikanten, die uiting gaven aan hun „bittere teleurstelling" over het antwoord van zowel de Hervormde als de Gereformeerde Synode aan de Nederlandse rabbijnen.*)

Pax Christi

De afwijzende houding van de joodse gemeenschap tegenover de katholieke kerk was eind oktober al danig versterkt door een publikatie van de katholieke vredesbeweging Pax Christi Nederland (waarvan kardinaal Alfrink president is) over het conflict in het Midden-Oosten. Pax Christi publiceerde opnieuw een aantal zogenaamde stellingen, dezelfde die ook na de Zesdaagse Oorlog van 1967 in omloop werden gebracht en waarover ook toen al het nodige rumoer ontstond. In de stellingen, met name in de vijfde (van de zeven), wordt gepleit voor het opheffen van Israël als exclusief joodse staat. Bovendien moet volgens Pax Christi Nederland de Israëlische law of return worden afgeschaft, de beroemde wet op de terugkeer die alle joden in de gehele wereld het recht geeft zich in Israël te vestigen.

Deze wet is hart en ziel van de joodse staat. Wie pleit voor afschaffing ervan treft (bijna) elke jood tot in het diepst van zijn wezen. Pax Christi spreekt overigens in de vijfde stelling niet gewoon over joden, maar over als joden beschouwde mensen, een manier van uitdrukking die door de Nederlandse joden en vele anderen als zeer kwetsend wordt ervaren.

Vatikaans geïnspireerd

Pax Christi Internationaal zegt in haar verklaring dat het een gesprek tussen joden en Palestijnen wil bevorderen door een dialoog op gang te brengen tussen joden, moslims en christenen.

Het is echter duidelijk dat Pax Christi, door de anti-Israël-houding die het voortdurend inneemt, zich zozeer heeft vervreemd van een van de partijen in het conflict, dat het elke illusie een verzoenende en bemiddelende rol te kunnen spelen beter kan laten varen.

De anti-Israël-houding van de internationale katholieke vredesbeweging is ongetwijfeld voor een deel ingegeven door andere motieven dan die van het Vaticaan. De Curie baseert zich nog steeds op de substitutie-theologie en wil bovendien de belangen van de christenen in de Arabische landen niet schaden. Pax Christi baseert zich op een gevoel van solidariteit met de underdog: de Palestijnen.

Voor de joden maakt het weinig verschil. Zij zien opnieuw, na zoveel eeuwen christelijk en vooral katholiek antisemitisme dat het spraakmakende deel van de katholieke wereldbevolking nog steeds probeert de joden de wet voor te schrijven.

A.K.

Rome: „Het jodendom heeft afgedaan"

Kuiper had hierover een gesprek met prof. dr. Th. C. de Kruijf, buitengewoon hoogleraar in de exegese van het Nieuwe Testament aan de Utrechtse Universiteit, voorzitter van de Katholieke Raad voor Israël.

„De Kruijf: „Het Vatikaanse denken gaat uit van de dogmatische vóóronderstelling dat het einde van het jodendom is bereikt door de komst van het christendom, dat het jodendom door het christendom is opgevolgd en zelfs vervangen.

*) Intussen heeft de Gereformeerde Synode zich echter veel duidelijker pro-Israël opgesteld. H.J.H.

Deze substitutie-theologie heeft al veel kwaad gesticht en leidt tot een verwrongen kijk op de geschiedenis. Natuurlijk, het christendom is uit het jodendom voortgekomen, maar elke normaal denkende historicus weet dat beide naast elkaar zijn blijven voortbestaan.

Het Vaticaan, zo gaat hij verder, denkt onhistorisch op basis van een verkeerd theologisch dogma. De joodse godsdienst bestaat volgens dit dogma niet meer en derhalve bestaat er evenmin zoiets als een joods volk. Door de eeuwen heen zijn er alleen maar toevallig mensen blijven bestaan die zich joden noemen — als joden beschouwde mensen! De opvattingen van het Vaticaan en Pax Christi lopen keurig parallel.

Maar wat gebeurt er nu, in onze tijd? De joden stichten een eigen staat. Zij blijken nog steeds een volk te zijn met een eigen cultuur en zelfs een eigen land. De joden die er volgens de dogmatiek niet meer moesten wezen, blijken als volk, springlevend te zijn".

Heilige plaatsen

„Er loopt", aldus prof. De Kruijf, „een rechte lijn van de substitutie-theologie naar de Vaticaanse eis tot internationalisatie van Jeruzalem en de Heilige Plaatsen. Omdat het joodse volk niet bestaat, en omdat de joodse godsdienst zinloos is geworden, vervangen door het christendom, daarom heeft het christendom recht op Jeruzalem. Voor het jodendom is dat een beledigende eis.

Het is een historisch feit dat de christelijke kerken ten opzichte van de joden een grote schuld op zich hebben geladen. Die schuld moet openlijk worden erkend. Ik bedoel niet een vaag gevoel van schuld dat sommige christenen hebben en dat zij afwentelen op de Arabieren door vierkant achter Israël te gaan staan en alles goed te keuren wat Israël doet. Wat ik bedoel is een reële schuld die echt bestaat en die zou moeten leiden tot een diep doorvoeld schuldbesef bij de christenen en bij hun leiders".

Erkenning van dat besef, en ernaar handelen, is onontbeerlijk voor een verbetering van de joods-christelijke relaties. En de verbetering van die relaties is onontbeerlijk voor christenen zowel als joden, die door hun oorsprong wezenlijk met elkaar zijn verbonden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen