Hervormingsdag 2011: een overpeinzing

Tot voor kort meende ik dat de bekende Latijnse spreuk “ecclesia semper reformanda” (de kerk moet steeds ge-reformeerd worden) typisch was voor de kerk der Reformatie en dat deze uitdrukking bij Luther voorkomt. Hij zou daarmee hebben willen benadrukken dat de kerk zich steeds weer moet her-vormen, reformeren. Dit alles blijkt echter minder zeker te zijn dan ik dacht. Kenners beweren namelijk dat ze de spreuk nergens in de geschriften van Luther hebben kunnen terugvinden. Wel geeft deze uitdrukking de opvatting van Luther goed weer, die blijkens zijn leven en werk een groot voorstander was van voortgaande reformatie binnen de kerk.

Niet indutten

De Latijnse uitdrukking schijnt volgens prof. dr. P.J.J. van Geest ontleend te zijn aan een preek van de kerkvader Augustinus (nr. 355 en 356), waarin deze waarschuwt tegen verstarring, maar ik heb ze niet kunnen vinden. Sinds de Reformatie is ook een wat langere variant bekend: ecclesia reformata semper reformanda, dat wil zeggen: de kerk die ge-reformeerd is, moet steeds weer ge-reformeerd worden. Ik ben die spreuk nogal eens tegengekomen in boeken en artikelen bestemd voor de gereformeerde gezindte. Iemand als dr. ir. Jan van der Graaf, de vroegere algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, citeerde hem graag. De kerk moet zich blijven ontwikkelen en niet indutten. Deze voortgaande reformatie dient wel overeenkomstig Gods Woord te zijn.

Ook in de Nadere Reformatie werd deze spreuk gebruikt. Zo zou Jodocus van Lodenstein in zijn “Beschouwinge van Zion” (1676) hem als eerste van de nadere reformatoren geciteerd hebben, maar in de herdruk van 1839 heb ik hem helaas niet kunnen vinden. Anderen noemen Voetius als eerste, zonder echter een bewijsplaats te vermelden.

Herstel van de eenheid

Ik ben er inmiddels achter gekomen dat deze spreuk ook geliefd was op het tweede Vaticaans concilie (1962-1965), dat grote nadruk legde op het herstel van de eenheid van de christenen. Eigenlijk had ik dat dus moeten weten, maar goed, een mens is nooit te oud om te leren. In het document Lumen Gentium (Licht van de volkeren), dat handelt over de kerk, werd nadrukkelijk gesproken over het principe “ecclesia semper reformanda et purificanda”. Dat wil zeggen: de kerk erkent dat zij voortdurend hervormd en gezuiverd moet worden.

Interessant is dat in rooms-katholieke kring de laatste jaren weer naar dit principe verwezen wordt. Zo hoorde ik begin vorig jaar, toen allerlei misbruikschandalen openbaar gemaakt werden, een fragment uit een preek van (naar ik meen) de paus zelf, die opriep tot reformatie. Ecclesia semper reformanda, klonk het uit zijn mond. Dat had ik niet verwacht. Wat zou het overigens een geweldige winst zijn als ook binnen de Rooms-Katholieke Kerk een reformatie tot stand zou komen.

In IRS-Magazine van afgelopen februari schrijft drs. B. Coster, de nieuwe hoofdredacteur van En la Calle Recta, de Spaanstalige variant van het blad: “Er is bij mij in de jaren dat we in Spanje wonen en het Spaanse rooms-katholicisme observeren het besef gegroeid dat een herleving van het Spaanse christendom ondenkbaar is zonder de Rooms-Katholieke Kerk. Dit besef verplicht me ertoe de Rooms-Katholieke Kerk heel serieus te nemen. Ondanks de grote bezwaren die ik heb tegen haar leer en praktijk, blijf ik, zoals eertijds de middeleeuwse hervormingsbewegingen, hopen op een werkelijke doorbraak van het Evangelie in haar hoofd en leden.”

Dat is me uit het hart gegrepen; zo kunnen we oprecht het getuigend gesprek met Rome voeren. Laten we daarom op Hervormingsdag bidden voor een reformatie binnen de Rooms-Katholieke Kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen