Achtergrond

In de afgelopen 200 jaar zijn veel Polen naar het buitenland vertrokken. Tegenwoordig komen steeds meer Polen naar Nederland en andere EU-lidstaten om werk te zoeken. Sinds op 1 mei vorig jaar de regeling voor werkzoekenden is versoepeld, is het aantal Poolse werknemers in Nederland toegenomen. Naar schatting 150.000 Polen werken in ons land. Mannen zijn meestal werkzaam in de land- en tuinbouw en in de bouw, vrouwen in de zorg en de horeca.

Polen zijn aan hun eigen land gehecht en verblijven doorgaans tijdelijk in Nederland. Ze verdienen hier geld om hun gezin een betere maatschappelijke positie te kunnen geven en om te zorgen voor betere huisvesting. Hun komst brengt een aantal problemen met zich mee. Polen in Nederland hebben nogal eens heimwee naar hun vaderland en kampen met eenzaamheid. Een aantal van hen heeft een drankprobleem. De meeste Polen zijn roomskatholiek, maar in Nederland kunnen zij dikwijls niet naar de kerk.

Ligt hier een taak voor de kerken en voor Stichting In de Rechte Straat? Kunnen zij wat doen in de sociale opvang? Moeten ze Polen met de Bijbel in aanraking brengen?

Een gesprek met een aantal betrokkenen.

Waarden en normen

Leen Vreugdenhil is amarylliskweker in ‘s-Gravenzande, in het Westland. De tot de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) behorende kweker heeft 10 Polen in vaste dienst en 60 tot 130 Poolse medewerkers als uitzendkracht.

Hij heeft bijzonder goede ervaringen met hen. “Ze hebben hoogstaande normen en waarden. Ze helpen elkaar, maken geen ruzie en doen alles voor me. Niets is hun te veel. Door hun ervaring en motivatie vormt de taal geen enkel probleem.”

De kweker ontkent niet dat Polen in Nederland vaak eenzaam zijn. Het is volgens hem de prijs die ze betalen om er in hun vaderland op vooruit te gaan. Het is Vreugdenhil bekend dat onder hen drankmisbruik voorkomt, maar bij zijn werknemers is dat niet of nauwelijks het geval, wat wellicht te maken heeft met de regio waar ze vandaan komen. Alcoholgebruik op het bedrijf van Vreugdenhil is verboden. Hier wordt streng de hand aan gehouden. Als de Polen ’s morgens naar alcohol ruiken, krijgen ze een waarschuwing. Bij een derde berisping moeten ze vertrekken. Dat is in de afgelopen jaren twee keer gebeurd.

“Nederlanders hebben taak voor Polen in ons land”

Vreugdenhil vindt het belangrijk om op een goede manier met de Polen om te gaan en een voorbeeld voor hen te zijn. Hij heeft geen behoefte om hen te bekeren tot het protestantisme, maar hun geestelijk welzijn gaat hem wel ter harte. “Het is belangrijk voor hen dat ze met God in aanraking komen, maar het is niet aan mij om te beoordelen of ze dan protestant moeten worden.” Door middel van een brief in het Pools wijst hij zijn werknemers soms op kerkdiensten. De kweker hoopt dat er ergens in het Westland wekelijks een Poolse kerkdienst kan worden belegd.

Overstap

Ewa de Wijn-Rossochacka is van Poolse afkomst. Eenentwintig jaar geleden ging ze met een vriendin naar Nederland om vakantiewerk te zoeken. Ze ontmoette een Nederlandse jongen met wie ze na de vakantie een briefwisseling begon. Bijna twee jaar later trad ze met hem in het huwelijk. Het paar is gelukkig getrouwd en heeft drie kinderen.

Ewa was rooms-katholiek, zoals de meeste Polen. “Er ging lange tijd overheen voordat ik in mijn hart de overstap naar het protestantisme maakte”, zegt ze. “Ons huwelijk was oecumenisch. Direct na ons trouwen gingen wij af en toe naar de rooms-katholieke of de lutherse kerk. Wij lieten elkaar daarin vrij. Er was ook een tijd dat wij helemaal niet naar de kerk gingen. Via een folder in de brievenbus ging ik, op aanraden van mijn man en uit nieuwsgierigheid naar een kerkdienst. De preek die ik destijds in de evangelisatiepost te Hoorn hoorde, was onvergetelijk. Vragen waar ik mee zat werden opgelost. Mijn man en ik besloten daar naar de kerk te blijven gaan. We voelden ons er prima thuis. Later zijn we naar Alphen aan den Rijn verhuisd en hebben we ons aangesloten bij de christelijke gereformeerde kerk.” Ze voelt er zich thuis voor wat betreft de prediking, al heeft ze met bepaalde tradities nog veel moeite.

Volgens Ewa is de situatie van Polen in Nederland niet te benijden. Ze zijn hier alleen om geld te verdienen voor hun gezinnen en hebben vaak heimwee. Het is volgens haar voor Nederlanders belangrijk dat ze Polen als hun naasten zien en hen eerlijk en rechtvaardig behandelen. Een inloophuis waar ze terechtkunnen om met elkaar te praten, kan volgens haar zinvol zijn.

Polen voelen zich over het algemeen heel sterk met het rooms-katholicisme verbonden en zullen er niet snel afstand van doen, gelooft Ewa. “Ze moeten eerst inzien dat ze iets missen voordat ze willen veranderen. Dat betekent dat Nederlanders die met hen in contact komen voorzichtig moeten zijn met evangeliseren, kennis moeten nemen van wat het betekent om “rooms te zijn”, en dat hun doen en laten het belangrijkste is.”

Moeilijk te bereiken

Tonnes Blonk werkt als gemeentestichter voor ANCF (All Nations Christian Fellowship) in het Laakkwartier in Den Haag, een wijk met zo’n 35.000 inwoners met heel verschillende achtergronden. In de wijk wonen honderden Polen. In toenemende mate voegen zich sinds vorig jaar vrouwen bij hun man, maar nog steeds zijn de mannen in de meerderheid. Ze huren samen een huis en hun doel lijkt om te zijner tijd weer naar hun vaderland te vertrekken.

“Onder hen is veel gebrokenheid”, zegt Blonk. “Je ziet regelmatig Polen in groepjes bier drinken voor een huis. Kortgeleden raakten ze slaags met elkaar, waarna de politie eraan te pas moest komen. Hun aanwezigheid geeft spanningen in de wijk.” Blonk zegt dat ANCF het plan heeft om diaconaal werk in de wijk op te starten. Hij is benieuwd naar de reacties.

De Polen vormen een gesloten gemeenschap in Den Haag. In diverse winkels zijn Poolse artikelen te koop en er is een Poolse gemeente. Integratie is voor Polen in Den Haag daarom niet echt een thema. Van overheidswege zijn Polen ook niet verplicht om in te burgeren en de Nederlandse taal te leren. Blonk krijgt moeilijk contact met hen, wat mede veroorzaakt wordt doordat hij hun taal niet spreekt. Rooms-katholieken zijn in het algemeen moeilijk te bereiken met het Evangelie, aldus de gemeentestichter. “Rooms-katholieke mensen in landen met een sterke Mariaverering, zoals Polen, staan zelden open voor het Evangelie van vrije genade alleen. “Je weet toch niet waar je terechtkomt”, zeggen ze.”

Eenzaam

Henk van Dam is voorzitter van de evangelisatiecommissie van de gereformeerde gemeente te Moerkapelle. In de omgeving van Moerkapelle wonen nogal wat Polen, die vooral in de tuinbouw werkzaam zijn. De evangelisatiecommissie wil iets voor hen betekenen en overhandigt hun regelmatig materiaal van IRS in het Pools. De taal is een groot probleem. “Het zou het mooiste zijn als er een IRS-veldwerker in Nederland gestationeerd zou worden, die de mensen in hun eigen taal aanspreekt”, zegt Van Dam.

Hij merkt dat de Polen in Nederland eenzaam zijn, anders dan Turken, die meer met elkaar omgaan. “Op zondag, als ze niets te doen hebben, fietsen ze soms zomaar drie keer een weggetje op en neer. Waar je ook aanbelt, altijd zie je hen tv-kijken en het is algemeen bekend dat velen van hen nogal wat bier drinken. Dat doen ze niet omdat ze het zo gezellig hebben.”

Een voordeel in de contacten vindt hij dat Polen kerkelijk zijn, al zijn ze dan niet protestants. “Ze waarderen het als we zeggen dat we namens de kerk komen.” Een onvergetelijke ervaring was de ontmoeting met een Pool met wie Van Dam alleen in gebarentaal kon communiceren en die hem een veelgebruikte Bijbel liet zien.

Van Dam denkt aan het opzetten van een inloophuis voor Polen of aan het organiseren van een gezellige bijeenkomst op een christelijke feestdag, maar zover is het nog niet.

Aanwezig zijn

Albert van Bragt, officemanager van In de Rechte Straat, zegt dat de stichting verschillende dingen voor Polen in Nederland doet. Naast het verspreiden van Bijbels, Nieuwe Testamenten en het Johannesevangelie in het Pools geeft IRS vier keer per jaar een magazine, Augustinus, in het Pools uit, waarmee ongeveer 300 Polen in Nederland worden bereikt. Verder probeert de stichting via internet contact te leggen.

“IRS wil zich niet aan verantwoordelijkheid onttrekken”

“Het gaat IRS niet direct om evangelisatiemateriaal in algemene zin”, zo licht Van Bragt toe. “Het is vooral belangrijk dat het gedachtegoed van de Reformatie doorklinkt. Wij willen de Polen niet in de eerste plaats overhalen tot het protestantisme. Het gaat om het bestuderen van de Bijbel en het leren kennen van de God van de Bijbel. De consequentie kan zijn dat Polen die de Bijbel bestuderen overgaan tot het protestantisme.”

Van Bragt zegt dat de stichting wel werkt aan de ontwikkeling van eenvoudig evangelisatiemateriaal, omdat hiervoor nogal eens aanvragen van Nederlanders binnenkomen. Hij wijst de gedachte van de hand dat Polen gemakkelijk te bereiken zijn door middel van evangelisatie.

IRS heeft twee Poolse veldwerkers in dienst. Het plan is dat een van hen binnenkort naar Nederland komt voor een bijeenkomst met Polen. Misschien is dat het begin van meer ontmoetingen.

Het beginnen van een inloophuis spreekt Van Bragt aan. Hij noemt het een christenplicht om de naaste te helpen. Probleem is dat daarvoor een iemand gevonden moet worden die de Poolse taal beheerst.

Van Bragt: “IRS wil zich niet aan de verantwoordelijkheid voor Polen in Nederland onttrekken.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen