De Spaanse inquisitie

Ik had dat nooit gehoord, maar hij hield vol dat dit zelfs werd geleerd in het groot-seminarie van Ecöne (van de sterk conservatieve mgr. Lefebvre).

Ik sloeg de Kerkgeschiedenis van kard. de Jong erop na. Maar die vermeldde het niet bij Joannes XXII. Toen keek ik bij het artikel "Spirituelen" (= de franciscanen die in navolging van Joachim van Fiore de strenge armoedebeoefening wilden) in Theologisch (r.-k.) Woordenboek' III, kol. 4396-4402. Ook daar las ik er niets over.

L'Inquisition en Espagne

Ineens herinnerde ik mij dat ik nog een Frans boek had: "Histoire populaire et illustrée de 1'Inquisition en Espagne", door A. Heus (L'Eglantine Paris-Bruxelles, 1934).

Ik had het nooit willen lezen. Waarom niet? Misschien omdat ik nog altijd beïnvloed was door wat wij vroeger "protestantse lasterpraatjes over de Inquisitie" noemden. Misschien ook vanwege een natuurlijke tegenzin in al die gruwelen, zoals ik mij ook nu nog moet dwingen om de gruwelen van de Jodenvernietiging van de laatste wereldoorlog te zien of te bestuderen.

Ik haalde het uit mijn boekenkast. En inderdaad, daar las ik: "In 1316 benoemden de kardinalen een paus die de naam aannam van Joannes XXII. Deze paus onderscheidde zich door de hardnekkige ijver waarmee hij zich er toe zette om de 'Fraticelli' te vervolgen. Dat waren franciscanen die de armoede van Christus wilden navolgen, terwijl ze tegelijk hun katholieke geloof wilden bewaren. De 'Vader der christenen' leverde hen over aan de heilige Inquisitie en weldra zag men op vele plaatsen deze Fraticelli sterven op de brandstapels" (p. 48).

Het 'Theologisch Woordenboek" zegt over deze Fraticelli (een Italiaans woord dat "broedertjes" betekent): "Deze naam had oorspronkelijk geen ongunstige betekenis, maar kreeg die in de bulle: Sancta Romana van Joannes XXII van 1317". "Na het laatste grote inquisitieproces in Rome van 1466 verdwenen zij uit de geschiedenis" (1, kol. 1575-76).

Even erg als de nazi-beulen

Ik ben toen voor het eerst het boek van Heus over de Spaanse Inquisitie gaan lezen. Het is huiveringwekkend. De folteringen die erin beschreven worden, op p. 79-108, zijn minstens even gruwelijk als die van de nazi-concentratiekampen. En die folteringen werden in naam van de pausen voornamelijk door de dominicanen uitgevoerd. Heus besteedt twee hoofdstukken aan de beschrijving van die verschillende folteringen Ik dacht: misschien is het goed dat dit boek in het Nederlands vertaald en uitgegeven wordt, zoals iederee n het ook juist heeft gevonden dat de documentaire Shoah van Lanzmann werd vervaardigd en uitgezonden. Hoe vreselijk die verhalen van de ooggetuigen ook waren, we móesten ze aanhoren om enigszins te begrijpen waartoe mensen in staat zijn en wat de Joden is aangedaan.

En toch aarzel ik nog steeds om dat boek te vertalen. Zeker, het is zeer goed gedokumenteerd. Het artikel "Inquisitie" uit het Theologisch Woordenboek' verwijst grotendeels naar dezelfde bronnen waaruit ook Heus citeert. Maar moeten we deze onverkw ikkelijke lektuur opnieuw onder de aandacht brengen? Ik weet het nog steeds niet.

Toen ik een artikel van W. van Stalberg in Katholiek Nieuwsblad van 21 januari las, dacht ik: Het zou toch goed zijn als dit boek uitgegeven wordt om een dergelijke geschiedsvervalsing tegen te gaan. W.v.S. schrijft o.a.: "Het valt op dat in verschillende pauselijke bullen de vervolging van de Joden veroordeeld wordt". Daarom wil ik uit het boek van Heus in elk geval het onderstaande voor u vertalen.

"Bekeerde" Joden werden varkens genoemd

"In de veertiende eeuw was het grootste gedeelte van de Spanjaarden financieel afhankelijk van de Joodse geldschieters. Obscure elementen joegen de mensen op tot haat tegen de Joden, tot pogroms, en tot de massamoord van meer dan 5.000 Joden in 1391.

Veel Joden zochten een uitredding door zich te laten dopen. Binnen korte tijd zwoeren 100.000 Joodse families hun geloof in de 'Tora alleen' af en werden lid van de R.-K. Kerk. Ze werden 'nieuwe christenen' of 'marrano's' genoemd " (l.lorente, I, 141; IV 291 p. 52).

NB. Het woord 'marrano' betekent volgens Dr. van Dam's Spaans Woordenboek: "Varken, zwijn. Figuurlijk: laag sujet; deze naam gaf men inde middeleeuwen in Spanje aan bekeerde Joden".

De paus die de Inquisitie instelde

"De inquisiteurs lieten in de muur van hun paleis in Sevilla deze inscriptie aanbrengen:

"Het Heilige Officie van de Inquisitie, dat opgericht werd tegen het kwaad van de ketters in de koninkrijken van Spanje, is zijn arbeid begonnen in Sevilla in 1481, onder paus Sixtus IV die ermee heeft ingestemd, en onder de regering van Ferdinand Ven Isabella, die erom gevraagd hadden. De eerste groot-inquisiteur was Thomas de Torquemada. God geve dat deze Heilige Inquisitie moge blijven voortbestaan tot het einde der tijden, opdat aldus het geloof verbreid en beschermd wordt" (p. 65).

Van deze paus Sixtus IV wordt gezegd: "Hij heeft het nepotisme (= bevoordeling van familieleden) zo ver mogelijk doorgevoerd. Hij verkocht de kerk en vulde Italië met bloed om vorstendommen te kunnen geven aan zijn kinderen en zijn verdere verwanten. (Bruys. Hist. des papes. Deel IV p. 177-263)" (p. 60).

Ferdinand V zag in de Inquisitie een uitstekend middel om door verbeurdverklaring zich meester te maken van de rijke goederen van de Joden, waarbij een gedeelte ten goede kwam aan het hof van Rome en een ander gedeelte aan de inquisiteurs" (p. 68).

De Joodse ster: een uitvinding van de Inquisitie

"In 1480 werden de Joden krachtens een decreet van de Algemene Cortès van Spanje verplicht een herkenningsteken te dragen en om in getto's samen te leven" (p. 64).

"Onder bedreiging van de zwaarste kerkelijke ban werd iedereen verplicht om binnen drie dagen de Joden aan te brengen, die nog in het geheim Joodse godsdienstoefeningen en gewoontes praktiseerden. Dit had tot gevolg dat in 1481 in Sevilla ongeveer 300 Joden levend werden verbrand; 79 werden levenslang tot de verschrikkelijke kerkers veroordeeld. In Cadix werden 2.000 Joden levend verbrand. Meer dan 17.000 werden tot andere straffen veroordeeld. (Mariana. Hist.d'Espagne, boek 24; Llorente I, 159, 160)" (p. 66).

De Groot-Inquisiteur Torquemada

"Wat de Spaanse Inquisitie nog nodig had om in alle regelmaat en gestrengheid te kunnen functioneren, was een intelligent hoofd, een energieke man, die de belangen van de R.-K. Kerk zou stellen boven zijn hart en zijn geweten.

Die man was er: Thomas de Torquemada. Hij was de biechtvader van koningin Isabella en had haar min of meer geprest tot het aanvragen van de instelling van de Inquisitie in Spanje bij paus Sixtus IV (p. 63).

Op 17 oktober 1483 werd hij door Sixtus IV tot eerste Groot-Inquisiteur

benoemd van de koninkrijken Aragon en Castilië. Zijn immense bevoegdheden werden hem ook door de volgende pausen opnieuw verleend" (p. 68).

Rabbijnen als gedwongen verklikkers

"In 1486 werden verschillende 'gratie-edikten' uitgevaardigd. Joden die in het geheim hun godsdienst waren blijven uitoefenen en zich binnen een bepaalde tijd zelf kwamen aangeven als schuldigen aan dit delikt, kregen de verzekering dat hun goederen dan niet zouden worden verbeurd verklaard. Heel veel Joden zijn zich daarop aan de voeten van de inquisiteurs komen werpen om vergeving te vragen voor de 'misdaad' van het praktiseren van hun geloof.

Maar de dominikanen, de inquisiteurs, waren daar niet mee tevreden. Ze eisten van de rabbijnen van Toledo, dat zij onder ede alle Joden moesten aanwijzen, die na hun r.-k. doopsel nog Joodse praktijken erop na waren blijven houden. Weigerden ze dat, dan betekende dat hun dood" (p. 121).

"ln 1487 waren er 8.359 slachtoffers van de Inquisitie van wie er 884 levend werden verbrand; in 1488 waren het er 4.910 van wie er 572 stierven op de brandstapel" (p. 122).

Verbanning uit Spanje

"Ferdinand en Isabella stelden de Joden voor de keus: afzwering van hun geloof of ballingschap. Ze werden ervan beschuldigd dat zij de tot het roomskatholicisme "bekeerde' Joden aanzetten tot afval, dat ze kinderen stalen om ze op Goede Vrijdag aan het kruis te slaan en aldus Christus te beledigen, dat ze de gewijde hosties (ouwels van de mis) bevuilden, dat ze de regering probeerden omver te werpen.

Om deze dreigende storm te bezweren boden de Joden aan Ferdinand 30.000 dukaten aan als bijdrage in zijn oorlog tegen de Moren. De koning wilde dit aanvaarden. Toen kwam de fanatieke Torquemada naar het hof, met een crucifix in de hand en zei tot hem: 'Judas heeft zijn Meester voor 30 zilverlingen verkocht. Uwe Majesteit gaat Hem opnieuw verkopen voor 30.000 dukaten'. En wijzend op het beeld van Christus aan het kruis: 'Hier. verkoop Hem maar!'

Verschrikt door dit dreigement van de monnik-inquisiteur weigerden Ferdinand en Isabella het aanbod van de Joden en vaardigden op 31 maart 1492 een dekreet uit waardoor de Joden verplicht werden om vóór 31 juli Spanje te verlaten op straffe van dood en verbeurdverklaring van alle goederen. 800.000 Joden verlieten daarop Spanje (Mariana. Hist. d'Espagne, L.XXVI - Depping, Les Juifs dans le moyen age, p. 257 - Segur, Abrégé p. 69 - Llorente I. p. 261 - Magen. p. 484)" (p. 126).

De slachtoffers van de dominikaan-beul

'Torquemada heeft in de 18 jaar van zijn groot-inquisiteurschap 105.300 slachtoffers gemaakt van wie er 8.800 levend werden verbrand: 6.500 werden veroordeeld bij verstek tot verbranding van hun afbeelding; 90.000 werden veroordeeld tot de uiterste ellende vanwege de verbeurdverklaring van hun goederen, levenslange gevangenisstraf, geseling, verbanning naar de galeien. Anderen zoals Segur en Magen geven nog hogere getallen" (p. 129).

"Hij verklaarde ook de oorlog aan de Joodse boeken. In 1490 liet hij 6.000 Hebreeuwse Bijbels verbranden" (p. 123). Aldus A. Heus.

De razernij van de Inquisitie

Wat blijft er aldus nog over van de bewering van W. van Stalberg in Katholiek Nieuwsblad? Misschien dit:

'Toen de razernij van de Inquisitie in Spanje zich keerde tegen de Tekeerde' Joden, vluchtten velen van hen naar andere landen; sommigen ook naar Rome om zich bij de paus tegen het hun aangedane onrecht te beklagen. De paus schreef een brief naar Ferdinand en Isabella. waarin hij zich beklaagde over de inquisiteurs van Sevilla. Maar … als remedie tegen die kwaal vaardigde de paus op 11 februari 1482 een breve (bulle) uit. waarin hij opdracht gaf het aantal van de inquisiteurs te vergroten en waarin hij ook verschillenden met name tot inquisiteur benoemde" (Llorente. Deel I. p. 161)" (p. 67).

NASCHRIFT

1. U hebt in de pers kunnen lezen dat ook Spanje eindelijk Israël officieel als staat heeft erkend. Er is nu nog slechts één staat in Europa, die Israël nog niet erkent en daarom geen diplomatieke betrekkingen met Israël onderhoudt en dat is … Vatikaanstad, de staat waarvan de paus vorst is.

2. Elorente die door Heus veel wordt geciteerd, was secretaris van de Inquisitie van Spanje. Hij stierf in 1823. Hij was eveneens kanunnik van Toledo, kanselier van de universiteit van Toledo, ridder in de orde van Karei 111, lid van de koninklijke academie van de Geschiedenis van de universiteit van Madrid, Sevilla enz.

3. De comedie van de geschiedenis: de huidige hertogin van Alva is getrouwd met een vrijzinnige ex-priester.

4. Sinds de toetreding van Spanje is de Europese Gemeenschap voor 62,3% rooms. "Helaas lijkt zelfs in het oude domineesland Nederland het reformatorische denken over staatkundige zaken een snel aflopende zaak te zijn. Het woord is vrijwel dagelijks aan de paus, die doet alsof hij de waarheid in pacht heeft. Arm Europa". Aldus de Leeuwarder Courant, geciteerd in Nederlands Dagblad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen