JOHN KNOX

John Knox werd in 1505 geboren. Toen hij 25 jaar was, werd hij priester gewijd. Hij doceerde filosofie aan het seminarie van St. Andrews. De prediking van George Wisehart werd voor hem de weg naar de bekering. Het was het hogepriesterlijk gebed van de Heere in Joh. 17, dat hem de volle heerlijkheid van Christus openbaarde. Op zijn sterfbed vroeg hij aan zijn secretaris: „Lees mij elke dag zolang ik nog leef Joh. 17, Jes. 53 voor, en een hoofdstuk uit de Brief aan de Efeziërs, maar vooral Joh. 17. Want in dat hoofdstuk heeft mijn ziel voor het eerst het anker van de hoop uitgeworpen en daar ligt dat anker nog steeds".

In 1546 werd Wisehart op gruwelijke wijze ter dood gebracht en de Heere drukte toen de banier van de reformatie in de hand van John Knox. Een dramatische wending in de gebeurtenissen bracht Knox op de voorgrond in St. Andrews. Kardinaal Beaton, de moordenaar van Wisehart, werd zelf vermoord door sympathisanten van de reformatie. Zij bestormden zijn kasteel en doden hem in zijn eigen kamer. Ofschoon Knox niets had uit te staan met deze moord, kwam hij toch als leider van de reformatorische beweging onder verdenking te staan.

In 1547 werd het kasteel van St. Andrews, waar de opstandelingen zich hadden teruggetrokken, door de Franse troepen overmeesterd. Knox werd met anderen naar Frankrijk overgebracht, waar hij als galeislaaf te werk werd gesteld. Door Engelse invloed werd hij in 1549 vrijgelaten. Toen reisde hij naar Genève en leerde daar Calvijn kennen. Daar werd zijn zicht op de Bijbel zeer verdiept.

„Genève is de volmaakste school van Christus op aarde sinds de dagen van de apostelen", zo schreef hij. Na veel omzwervingen vestigde hij zich in 1559 voor goed in Schotland. Het land lag toen onder de dreiging van een burgeroorlog. Mary van Loraine, de moeder van Mary, de koningin van Schotland, was regentes voor haar minderjarige dochter. Eerst had zij sympathiek gestaan tegenover de reformatie. Maar later wilde zij Schotland en Frankrijk verenigen in één machtig koninkrijk door haar dochter Mary te laten huwen met de kroonprins van Frankrijk. Ze liet de Franse soldaten het land binnenstromen en legde toen haar masker af. Ze riep alle predikanten bij zich en zegde hen aan, dat er nu een einde moest komen aan de reformatorische beweging in Schotland.

Knox was in Perth, toen hij het nieuws hoorde dat de predikanten vogelvrij waren verklaard. Met kracht keerde hij zich in zijn prediking tegen de regentes en brandmerkte de dwalingen van de rooms-katholieke kerk. Zodra hij klaar was met zijn preek, kwam een fanatieke priester naar voren en begon de mis te lezen. Deze uitdaging was het sein voor een oproer. De menigte vergreep zich aan de beelden in de kerk. De beeldenstorm raasde verder en trof ook verschillende kloosters in de omgeving. Knox heeft deze woede-uitval van de razende massa betreurd.

De regentes stierf en de adel nam de macht in handen. Snel groeide sindsdien het protestantisme. In 1560 waren er nog maar twaalf predikanten, in 1567 al 252. In 1561 keerde de jonge Marv terug naar Schotland van haar tijdelijke verblijf in Frankrijk. Vanaf dat moment begon de strijd tussen de wereldse en lichtzinnige koningin en de stoere hervormer, John Knox, die als een Johannes de Doper etniet voor terug schrok haar onverbloemd te wijzen op haar feilen. Het geheim van de grootheid van Knox bestond in zijn konstante weigering een compromis aan te gaan, in welke vorm ook.

Een bijzonder boeiend boek over John Knox is in 1968 gepubliceerd door Jasper Ridley (Uitg. Oxford, At the Claredon Press). Enkele citaten daaruit:

Vaak wordt Knox voorgesteld als een zwartgallig en zuur type. Ridley, die zelf beslist niet een aanhanger is van de orthodoxe reformatie, schrijft echter: „Zijn gevoel voor humor, een van zijn meest wezenlijke karaktertrekken, verloor hij evenmin, wanneer hij tegenstand ondervond" (p. 161).

Er was een aanmerkelijk verschil in opvatting tussen Calvijn en Knox over de vraag of een volk mag opstaan tegen een wrede tiran. Volgens Ridley heeft Knox, ondanks zijn vaste religieuze overtuiging en zijn onverdraagzaamheid tegenover afwijkende meningen, toch zeer bijgedragen tot de nieuwere opvattingen over democratie en vrijheid.

Bij Knox is die opvatting van het recht van de 'opstand tegenover een perverse tiran, die het volk alleen maar uitbuit, langzaam gegroeid, vooral ook vanuit zijn voortdurende konfrontatie met het meest verschrikkelijke machtsmisbruik. Hij schreef een vlammend protest tegen de marteling van verschillende protestanten in Parijs in 1557 onder Hendrik II. Hij vergeleek daarin de wrede heersers van Frankrijk met Nero en zei dat zij nog erger waren dan Nero. Immers Nero stond Paulus nog toe zich te verdedigen, maar Hendrik II liet de protestanten de tongen uitsteken, zodat zij de massa niet zouden kunnen toespreken vanaf de brandstapel. „Nu wordt het pleit van onschuldigen niet eens gehoord, maar als schapen, die geen enkele misdaad hebben begaan, worden ze naar de slachtbank geleid. De tongen van mensen, die nooit enige godslastering hebben uitgesproken of onrecht hebben begaan tegen hun naaste, worden op bevel uitgesneden, zodat het volk hen niet kan horen spreken. De duivel en zijn trawanten verklaren daardoor dat zij meer schrik hebben voor de tongen van hen die zij terechtstellen, dan onze broeders en zusters beangst zijn voor de folteringen van het vuur. Die satansslaven, de doctoren van de Sorbonne (de Parijse universiteit), worden zozeer in de war gebracht door de wijsheid Gods, die voortkomt uit de mond van de martelaren, vrouwen en kinderen, dat ze hun tongen niet toelaten om te spreken" (p. 260).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen