THEOLOOG CHARLES DAVIS S.J. MOTIVEERT UITTREDEN UIT DE KERK

Charles Davis, 43 jaar oud, is sinds 1965 een in geheel Engeland en daarbuiten bekend hoogleraar in de theologie. Hij gaf colleges aan een jezuietencollege bij Oxford. Hij heeft zestien jaar les gegeven aan het St. Edmund's college te Ware, en gaf sinds 1960 de „Clergy Review" uit. Zijn laatste boek „God's Grace in History", verscheen in december met kerkelijk verlof. Even voor kerstmis is hij uit de kerk getreden. De redenen die hij daarvoor had, heeft hij o.m. uiteengezet in het blad The Observer. Wij menen er goed aan te doen zijn relaas — sterk verkort — weer te geven. Zijn uittreden heeft Kerk en gelovigen diep geschokt.

Op de zondag, drie weken voor de Kerstdagen jl., wist ik, aldus deze hoogleraar, dat mijn strijd ten einde was en dat ik uit de kerk zou treden. Een door mij te houden theologisch betoog voor een bijeenkomst van katholieken en van leden van de Engelse kerk was voor mij aanleiding het pausdom en de Rooms-Katholieke kerk als instelling nogmaals kritisch te bezien. Ik kwam daarbij tot de conclusie dat ik niet langer geloofde in de pauselijke macht zoals die vastgelegd is in het eerste en het tweede Vaticaanse concilie. Ik moet hierbij aantekenen, dat ik diverse stellingen van de kerk reeds geruime tijd niet meer had onderschreven, hoewel ik dat tot dusver niet bewust had toegegeven.

Mijn verwerping van het pausdom is de vrucht van jarenlange studie en denken. Naarmate ik de Bijbel beter bestudeerde, werden vele opvattingen van de Rooms-Katholieke kerk steeds meer onhoudbaar. Een bijbelse basis voor zo een omvangrijke macht als waarop de Rooms-Katholieke kerk aanspraak maakt ontbreekt naar mijn gevoelen zonder meer. Voor de Rooms-Katholieke kerk als instelling blijken de politieke en sociale factoren van haar ontwikkeling van groter belang te zijn dan de Bijbel.

Bovendien werpen de dogma's van de paus over de onbevlekte ontvangenis en de 'hemelvaart van Maria vraagtekens op. Tot op heden is nog niet op bevredigende wijze verklaard hoe deze dogma's deel kunnen uitmaken van de christelijke openbaring. Voor een goed begrip van hetgeen ik bedoel, zou men. de eerste drie hoofdstukken van de Constitutie over de kerk van het tweede Vaticaanse Concilie moeten lezen. In de eerste twee wordt — hoewel ik enig voorbehoud moet maken — een bijbelse visie op de kerk gegeven.. Het derde hoofdstuk staat veraf van het Nieuwe Testament en wordt bdheerst door overmatige nadruk op institutionele regelingen van betrekkelijk geringe waarde en zelfs in deze vorm vertekend door zorg om de pauselijke macht te behouden. Dit deel is meer ontleend aan overleefd feodalisme dan aan de boodschap van het Evangelie.

Ik zou mij gemakkelijker bij de voortdurende zorg voor de instelling kunnen neerleggen, ware het niet dat de kerk in het recente verleden haar zending in opspraak heeft gebracht om haar bestaan als instituut en haar voorrechten te kunnen handhaven. Het duidelijkste maar niet het enige voorbeeld is de kerk in nazi Duitsland geweest. Wanneer is de kerk óóit in conflict gekomen met de gevestigde machten om te getuigen, ten koste van haar institutionele positie? De kerk als instelling is in zichzelf gekeerd en besteedt meer aandacht aan haar eigen gezag en aanzien dan aan de boodschap van het Evangelie. (De kerk verliest haar ziel om haar gezicht te redden — zo verklaarde hij aan de Times.) De climax in mijn ommekeer was echter de gevoelloze oneerlijkheid van de paus toen hij in oktober een besluit over geboorteregeling uitstelde.

Leiding faalt

Zonder verder voorbehoud te verklaren dat het bestaande verbod van voorbehoedmiddelen tot nader aankondiging van kracht blijft, geeft dijk van bureaucratische ongevoeligieid die des te minder te verontschulligen is wanneer men zich realiseert lat dit lijden voor een aanzienlijk ieel is veroorzaakt door het falen ran de kerk in het geven van leiding, ds gevolg van haar autoritaire strue :uur en onderdrukking van vrije geiachtenwisseling.

Mijn ervaring is dat het de kerk ont breekt aan zowel zorg voor de waarneid als voor de mens. Slechts weinig geestelijken schijnen zich bewust te djn dat een. verlangen naar volledige jpenheid en trouw aan de waarheid emand kunnen verteren als een branlende passie.

Opportuniteitsredenen en in bet bijsonder het handhaven van het gezag, schijnen altijd van groter belang dan ie waarheid.

Ik moet zeggen dat de uitoefening van het pauselijk gezag voor mij iteeds raadselachtiger is geworden. De manier waarop de paus in het laatste Concilie tussenbeide kwam icht ik onaanvaardbaar.

Encycliek

Een berucht voorbeeld is de encycliek „Mysterium Fidei", over de Eucharistie. Ik zou deze encycliek nog niet van een student hebben aanvaard.

In plaats van het pauselijk gezag te ondergaan als een levend doctrinair centrum waarin de geest van de kerk wordt gebundeld en die haar vertegenwoordigt, geloof ik dat de paus is verstrikt in een verouderde verhouding, waar de waarheid in het licht van politieke opportuniteit wordt beschouwd, een vrije gedachtenwisseiing altijd achterdocht opwekt en een doctrinaire verklaring het gevolg van manoeuvres is.

Ik wil niet de indruk wekken dat ik mij slechts tegen het pausdom verzet. Het gebrek aan eerbied voor de waarheid, het ondergeschikt maken van de waarheid aan gezag en handhaving van het systeem doordringen de gehele instelling. Ik werd op ondraaglijke wijze aan banden gelegd daar ik mij moest voegen naar een sterk dogmatische kerk. Ik heb geworsteld om mij aan te passen.De afgelopen jaren heb ik het gevoel gehad dat ik een berg kerkelijk puin moest verwijderen om enkele kleine plantjes van creatief denken te laten groeien. De inspanning om mijn denken in het straffe kader van de tegenwoordige orthodoxie te passen is wellicht te groot geweest. Zij werd onmogelijk nadat de kerkelijke autoriteiten in mijn ogen hun gezag hadden verloren door de waarheid ge weld aan te doen. Naast de kerkelijke onverschilligheid ten aanzien van de waarheid is een andere hoofdoorzaak van mijn uittreden geweest het feit dat de institutionele kerk in mijn ogen een wijdvertakt persoonlijk, onvrij en onmenselijk systeem is geworden. De kerk omvat vele prachtige mensen, die ik bewonder en liefheb. Maar hun waarde als persoon en als gemeenschap ontlenen zij niet aan de officiële kerk.

Neurose

Naar mijn mening is er iets grondig mis met de menselijke betrekkingen die de mensen binnen de institutionele kerk binden. Ik zou in dit verband zelfs van een collectieve neurose willen spreken. Iemand zou eens de pathologie van de huidige kerk moeten onderzoeken. Waar is de vreugd in de kerk?

De officiële kerk wordt verscheurd door vrees, onzekerheid en angst met als gevolg onverdraagzaamheid en gebrek aan liefde. Elke poging tot verbetering is tot mislukking gedoemd door de eeuwige overheersing van het systeem over het individu. Het systeem staat altijd op de eerste plaats, en deze voorrang van het onpersoonlijke betekent de ondergang van de menselijke persoonlijkheid. Zelfs vele goede mensen zijn een slachtoffer van het systeem en behandelen anderen niet langer op een normale menselijke wijze. Te velen die aan gezag zijn onderworpen komen niet tot volle ontwikkeling of worden gefrustreerd, excentriek of neurotisch. Dit kunnen wellicht ongegronde beschuldigingen lijken, ik ben er van overtuigd dat velen in de kerk weten waarop ik doel, en mijn verklaring uit eigen ondervinding kunnen bevestigen. Op grond van mijn ervaring kan ik niet langer in de officiële kerk geloven, waarin Christus op aarde aanwezig is. De kerk van Christus is primair de zichtbaarheid van de genade, namelijk de zichtbare uitdrukking en getuigenis van het interpersoonlijke contact, dat de gave van de redding is. De kerk van Christus dient het voorbeeld te zijn van menselijke betrekkingen en menselijke gemeenschap. Wanneer ik de officiële kerk, in haar structuur en activiteit, beschouw als vernietigend voor werkelijk menselijke betrekkingen, kan ik haar niet langer als de verpersoonlijking van genade aanvaarden. Vandaar dat ik thans naar de kerk zoek in de meer informele groepen Christenen, zowel binnen als buiten de institutionele kerk.

Huwelijk

Ik kan niet besluiten zonder te spreken over mijn voornemen te trouwen en de rol die dit voornemen in mijn persoonlijke crisis heeft gespeeld. Te oordelen naar reacties die ik heb ontvangen, hebben velen begrip voor mijn uittreden zonder begrip op te brengen voor mijn voorgenomen huwelijk. Het is duidelijk dat het voor anderen even moeilijk is als voor mij in dergelijke zaken objectief te zijn. Ik kan slechts verlangen dat zij evenals ik een poging zullen doen om objectief te zijn.

Ik geloof dat mijn geloofsmoeilijkheden binnen enkele jaren tot een geestelijke instorting zouden hebben geleid wanneer ik niet iemand zou hebben ontmoet die ik liefheb. Ik betwijfel of het voor mij psychologisch mogelijk zou zijn geweest uit het Rooms-Katholieke systeem te breken, dat mij mijn gehele leven in haar krachtige greep heeft gehad.

Wanneer ik het priesterkleed zou hebben afgelegd om te trouwen maar in de kerk was gebleven, zou het huwelijk niet zijn geweest zoals ik dit zou wensen. Waar ik werkelijk behoefte aan had, was bevrijd te zijn van het Rooms-Katholieke systeem, dat mij onderdrukte en pijnigde. Ik dank God dat hij mij iemand heeft gezonden door wier liefde ik mij kon bevrijden. (Zijn toekomstige vrouw behoorde ook tot de R.K. Kerk.)

Wonden

Nu de breuk met de kerk werkelijkheid is, voel ik mij mentaal en geestelijk nieuw en vrij, voel ik een vrede en geluk, die ik in jaren niet heb gekend. Maar zoals alle geluk in dit leven gaat ook het mijne gepaard met lijden. Mijn kritiek op de kerk als instelling kan mij niet de kerk doen vergeten van mensen die ik ken en liefheb. Velen heb ik pijnlijk getroffen. Sommigen begrijpen mij niet en voelen zich vaag verraden; anderen zijn door mijn besluit in een moeilijke positie gekomen.

Het was onvermijdelijk deze wonden toe te brengen. Alles wat ik in het verleden voor anderen heb mogen doen, was onverbrekelijk verbonden met mijn eigen streven naar integriteit en oprechtheid. Ik kon niet doorgaan anderen te helpen door te leven in leugens. Ik heb gehandeld uit de volle overtuiging dat ik slechts Christus en God zou vinden, en anderen zou kunnen helpen hen te vinden, indien ik bereid was mijzelf te vinden en oprecht te zijn jegens mijzelf. Dat zou ik niet hebben kunnen doen wanneer ik Rooms-Katholiek was gebleven".

REACTIES

Uiteraard zijn de reacties op het uittreden van deze theoloog, die alleen al vorig jaar voor het houden van lezingen driemaal in de Verenigde Staten is geweest, talrijk. Conservatieven zeggen: dit komt er van als de kerk meer vrijheid geeft, dat nu iedereen zegt en schrijft wat hij wil. Anderen betogen dat deze geestelijke uittreedt, alleen omdat hij wil trouwen. Weer anderen onderschrijven de opvattingen van deze ex-priester, vrezende, dat als de kerk niet snel verandert, het aantal dat uittreedt of geruisloos afvalt, sterk zal toenemen.

(Copyright voor Nederland: „Het Vaderland")

BOEKEN

Van boeken die ons ongevraagd ter recensie werden toegezonden, behouden wij ons het recht voor om eventueel te volstaan met een eenvoudige vermelding. Opdracht en dienst, een bundel schetsen uitgegeven door de vereniging „De Gereformeerde Mannenbond", Amersfoortseweg 49, Huis ter heide, ƒ 2,50.

De twee verbonden, uitg. C. Blommendaal, Den Haag, ƒ 4,50.

De zonen Gods, J. "Wind, uitg. Gideon, Gorinchem.

Genade en ere, 5 predikaties door ds M. Blok, ƒ 6,50, uitg. v.d. Stouw, Rijssen. Twaalf engelen u.it de hel, door D. Wilkerson, uitg. Gideon, Gorkum, ƒ 3,50. Een mens ons nabij (denken over kerstfeest), een kerst-fotoboek, uitg. Meinema, Delft, ƒ 3,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen