Het K-R-A-A-K-T in Rome

De zwenking van Paulus V

Het is een buitengewoon boeiend boek. De schrijver is een r.k. Amerikaanst diplomaat, die onder een schuilnaam publiceert. Het boek „getuigt van een zeldzame eruditie en van een scherp inzicht in Vaticaanse zaken. . . . het maak. een overtuigende indruk", aldus de r.k. Michel van der Plas in Elsevier.

De hoofdthese van het boek is, dat Paulus VI tussen 8 en 23 november 196i een radikale zwenking heeft gemaakt ten gunste van de conservatieve vleuge van het concilie en definitief de lijn van Joannes XXIII heeft verlaten.

Berekende aanval van drie kardinalesi

„Die avond (van 8 november) werden Ottaviani, Antoniutti en Siri (drie zeer conservatieve kardinalen. H.J.H.) bij de paus ontboden De paus wilde weten waarom het Secretariaat van het Heilig Officie zich tegen de meerderheid van het concilie verzet had, en de gezamenlijk genomen beslissing van de bisschoppen over de zo netelige en allerbelangrijkste vraag van de bisschoppelijke collegialiteit genegeerd had. (Daarmee is bedoeld de leer, dat de bisschoppen samen met en tegelijk samen onder de paus een college vormen, die de r.k. kerk bestuurt. H.J.H.).

De reactie der drie kardinalen op deze vragen was voorzichtig en berekend. In overeenstemming met hun al eerder vastgestelde tactiek, werd alle onmiddellijke en openlijke weerstand tegen de eisen van de paus met betrekking tot de godsdienstvrijheid en de Joden vermeden" p. 212-213.

Financiële overwegingen

„Hij, Siri, de kardinaal van Genua, met zijn status van pauselijk aalmoezenier bij de Noorditaliaanse industriëlen en financiers, met zijn gemakkelijke entree in hun kringen, en zijn bekendheid met hun zienswijze op de financiële en economische toekomst, kon, als zodanig, Zijne Heiligheid verzekeren dat het bevorderen van het sinistrismo (= de beweging naar links. H.J.H.) in het concilie naar hun opvattingen zo iets afschuwelijks was, dat hun reactie het financieel evenwicht van de Vaticaanse fondsen in gevaar zou kunnen brengen; en alles wel beschouwd, rustte het hele bouwsel van het administratieve apparaat van het Vaticaan, zo goed als alle andere, op zijn financiële basis", p. 215.

Politieke overwegingen

„Er was nog een ander punt. Zag Zijne Heiligheid niet de nog vage, maar zich steeds duidelijker aftekenende omtrek van de Europese eenheid over het hoofd? En de mogelijkheden die daardoor voor de kerk geopend werden om door te dringen in de tot nu toe onontgonnen gebieden van Noorwegen, Denemarken en misschien zelfs Oost-Duitsland? Was dit niet de reden waarom de Heilige Stoel vóór Europese eenheid was?" p. 215.

De aanval op het geweten van de paus

„Bij een volgende ontmoeting met het drietal kardinalen, Ottaviani, Antoniutti en Siri werden Paulus nog enkele andere dingen duidelijk gemaakt... "Was Zijne Heiligheid zich de explosieve situatie in Zuid-Amerika wel bewust, waar de kerk letterlijk in elkaar stortte, waar een nijpend gebrek aan priesters was, waar de protestantse missie van Noord-Amerika onrustbarend snelle vorderingen maakte......

Ook was er een toenemende ontevredenheid onder de intelligentsia van de Oude wereld, vooral in Duitsland en Frankrijk......

Wilde Zijne Heiligheid het op een algemene uitbarsting laten aankomen? Zoals de toestand in het concilie zich thans ontwikkelde, zou een dergelijke gebeurtenis niet te vermijden zijn......

Als zulk een explosie onvermijdelijk was, zou de kerk die zeker wel te boven komen, evengoed als zij de reformatie in de zestiende eeuw doorstaan had, de vervolgingen in Piemonte in de negentiende eeuw, de stormloop der fascisten en nazi's in de twintigste eeuw. Doch Zijne Heiligheid was niet door een historische predestinatie (= een vooruitbestemming door de geschiedenis H.J.H.) geroepen om van een dergelijke explosie de agent provocateur (= de aanstichter) te zijn", p. 218-219.

„Het aandringen van Siri, de pressie van Ottaviani en Antiniutti, het vertoog van Boyer (deze schreef een artikel in de Osservatore Romano, waarin hij een lofrede schreef op de paus en het pauselijk gezag. H.J.H.), de beslissing omtrent het oecumenisme die voor de deur stond, dit alles schijnt bij Paulus de beslissende stoot gegeven te hebben. Goed geïnformeerde autoriteiten beweren, dat hij in dit stadium het zekere gevoel had dat de idee van de collegialiteit zijn eigen primaatschap in gevaar dreigde te brengen".

De ommekeer wordt openbaar

„Toen hij op zondag 10 november de basiliek van Sint Jan van Lateranen binnentrad, maakte hij aldra een einde aan iedere twijfel die bij zijn toehoorders op dit punt zou kunnen bestaan. „Wij zijn", verklaarde Paulus plechtig en weloverwogen, „de bisschop van Rome; daardoor de opvolger van Petrus, de plaatsbekleder van Christus, de herder der universele kerk, patriarch van het westen en primaat van Italië. Broeders en gelovigen, hebt begrip en medeleven voor hem die zich aldus aan u moet voorstellen, aan Rome, aan de kerk, en wilt in onze persoon de grootheid van onze zending als vorst en bisschop erkennen". Bovendien stelde hij dat het enige recht om hier als „heer en meester binnen te komen, toekomt aan hem die canoniek tot bisschop van Rome gekozen is". In deze woorden ligt een duidelijke nadruk op zijn positie en waardigheid, een nadruk, die zelfs door woorden van Pius XI of Pius XII niet geëvenaard worden".

„Tegen het einde van zijn toespraak wendde Paulus zich tot Rome en sprak de Heilige Stad als volgt toe: „Wij groeten u, Rome, onze erezetel, met een dankbaar en toegenegen hart. Wij weten eenvoudig niet of wij in woorden van liefde of van bewondering moeten spreken, omdat gij beide meer dan waardig zijt......

Weest uzelf bewust van uw waardigheid......"

„Dergelijke woorden aan het adres van Rome zouden eerder gepast hebben bij een middeleeuwse paus dan op de lippen van een twintigste-eeuwse paus." p. 219-220.

In grote lijnen juist

Ik meen dat uit deze citaten de kern van het boek duidelijk genoeg naar voren komt...

De Volkskrant schreef: „In grote lijnen is „De Pelgrim" ongetwijfeld met de waarheid in overeenstemming, al kan het in details wellicht correctie behoeven". Prof. Berkouwer gaf echter in een artikel in Trouw als zijn mening te kennen, dat het boek in grote lijnen onjuist zou zijn.

Persoonlijk sta ik aan de kant van De Volkskrant en kan het dus met prof.

Berkouwer hierin niet eens zijn.

En de berichten over het concilie van de laatste week bevestigen volkomen de opvattingen van Serafian.

Zo las ik b.v. in Elsevier van 14 nov. in het artikel van M. v.d. Plas:

„Het drama van Paulus VI"

„Hardnekkig is dezer dagen het gerucht dat bij de definitieve tekst van het (voor de eindbestemming gereed liggende) derde hoofdstuk van het Kerkschema een brief van paus Paulus gevoegd wordt, waarin hij die tekst nader verklaart en met name zijn visie geeft op het onderscheid tussen de „plena potestas" (de volledige macht) van de bisschoppen en die van de Paus...... Een dergelijke „begeleiding" van een concilietekst zou vele bisschoppen onaangenaam treffen: weet het Concilie zelf dan niet waarom het een bepaalde tekst gewild heeft en in die en die redactie? En moet een conciliestuk niet voor zichzelf spreken als leerstuk? De bisschoppen hebben de stellige indruk dat zich in de Paus een drama afspeelt".

Joannes XXIII en Paulus VI

Ik kan het echter niet eens zijn met de visie van Serafian op Joannes XXIII. In februari van 1963 schreef ik een artikel in Gereformeerd weekblad onder de titel: „Wat bewoog Joannes XXIII?" Ik heb dit artikel ook overgenomen in de nieuwe editie van „Moeder, ik klaag u aan", n.l. van p. 16-20.

Daarin heb ik als hypothese gegeven: „Joannes XXIII heeft het concilie bij elkaar geroepen, vooral met de bedoeling om de macht van de curie te verminderen, door daar de macht van liet wereldepiscopaat tegenover te stellen, en de macht van de nieuwere theologie...... Het heeft allerminst in de bedoeling van deze paus gelegen om de alomvattendheid van zijn primaat enigszins te verminderen bijvoorbeeld ten gunste van het gezag van de bisschoppen".

Ik heb geprobeerd om aan te tonen, dat ook Joannes XXIII een kentering heeft ondergaan tijdens de eerste zitting van het concilie.

Bidt niet om een schisma, maar om een reformatie

Wanneer wij deze spanningen in Rome volgen, dan is dat niet in de hoop, dat er een schisma zal uitbreken. Een schisma op zichzelf heeft geen waarde. "We zijn er niet mee gebaat als zic'h een groep van Rome zou afscheiden, die alleen maar het primaatschap van de paus niet erkent.

Wij moeten bidden, dat het Evangelie als een hervormende kracht binnentreedt in de r.k. kerk en deze kerk omvormt. Bidt voor de bekering van Rome, voor een nieuwe reformatie.

Menselijkerwijze gesproken is dit onmogelijk, maar bij God is alles mogelijk.

De foto op p. 16 en 17

P.S. De grote foto op p. 16 en 17 is afgedrukt op de achterpagina van het boek „De Pelgrim". Ze toont ons de volstrekte macht van de paus, waardoor hij zich de verhoging van Christus toeëigent en eist, dat voor hem „zich alle knie zal buigen van hen die in de hemel en die op de aarde zijn" (Fil. 2 : 10)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen