Witte velden in Polen

De twee torens van de kathedraal van Gniezno torenen hoog boven de omringende bebouwing uit. In de imposante kerk heeft een keurig gekleed gezelschap zich deze vrijdagmiddag verzameld voor een trouwdienst. Het is een populaire locatie voor bruidsparen. Gniezno was ooit de hoofdstad van het land. In 966 liet Mieszko I, de eerste hertog van de Polen, zich hier dopen, waarmee Polen officieel een christelijke natie werd.

Ruim zeventig jaar later nam Krakau de positie van hoofdstad over. Op zijn beurt moest deze monumentale stad in 1596 de ereplaats afstaan aan Warschau.

Gniezno zakte af tot een provinciestad, maar de Polen zijn de historische betekenis ervan niet vergeten. Een studente die deel uitmaakt van het bruidsgezelschap, laat in vlekkeloos Duits weten op wat voor historische grond we staan. Gniezno was niet alleen de eerste hoofdstad van Polen, het is tot vandaag ook de hoofdzetel van de Rooms-Katholieke Kerk in het land. Dat vervult haar zichtbaar met trots.

Over de rode loper in het middenpad van de gevulde kerk naderen twee priesters. Onder blijde orgelklanken, gecomponeerd door de grote Johann Sebastian Bach, halen ze het bruidspaar bij de ingang op. Gezamenlijk schrijden ze langzaam richting het altaar.

Pools messianisme

Het is in Polen niet vreemd ook doordeweeks een volle kerk aan te treffen. Nog altijd wordt het land gestempeld door het rooms-katholicisme, dat het hart van de Poolse cultuur vormt. Na een wonderlijke overwinning op de protestantse Zweden riep koning Jan II Kazimierz Wazy in de 17e eeuw Maria officieel uit tot koningin van Polen.

Daarmee werd de basis gelegd voor het ‘Poolse messianisme’. De onderdrukking van het Poolse volk in de loop der eeuwen zou een bijzondere leiding van God zijn, die het Poolse volk heeft uitverkoren om te lijden tot heil van de omringende volken. Onder de troostende bescherming van de moeder Gods. Op allerlei plaatsen in het land klinkt het “Maria Królowa Polski”: “Maria, koningin van Polen”.

Tegenwoordig beschouwt de Rooms- Katholieke Kerk in Polen zich als beschermer van het christendom in Europa. De Poolse bisschoppenconferentie stimuleerde het toetreden tot de Europese Unie vanuit de overtuiging dat Polen het Evangelie en de christelijke moraal weer zou terugbrengen in West-Europa. In de praktijk pakte het andersom uit. De moraal van het vrijgevochten Westen heeft Polen besmet, mede door de enorme aantallen Polen die de kost in het buitenland verdienen. De invloed van de Rooms-Katholieke Kerk brokkelt daardoor steeds verder af.

Gemengde gevoelens

Ds. Kamil Halambiec, voorganger van een pinkstergemeente in Leszno, heeft er gemengde gevoelens bij. Met de morele verwording is hij niet gelukkig. Daar staat tegenover dat de afnemende invloed van de Rooms-Katholieke Kerk kansen biedt aan bijbelgetrouwe protestantse kerken in Polen om het Evangelie uit te dragen, al is dat bepaald niet eenvoudig. Op 38 miljoen inwoners telt zijn land slechts zo’n 150.000 protestanten. Ruwweg de helft daarvan is luthers of gereformeerd, de andere helft baptist of evangelisch in allerlei varianten. Een groot deel van de Lutherse Kerk en de Gereformeerde Kerk is geïnfecteerd door de moderne theologie. “En het percentage evangelische christenen is in Polen dramatisch laag”, stelt Halambiec vast. Zelfs in de meeste moslimlanden ligt dat hoger. “We hebben zevenhonderd steden en 40.000 dorpen zonder een evangelische kerk. Van Leszno moet je twee uur rijden om opnieuw een kerk te vinden waar een bijbelse boodschap wordt gebracht.”

Toch ziet de behoudende pinkstervoorganger de invloed van de protestantse kerken in Polen groeien. “Tien, vijftien jaar geleden werden we weggezet als een sekte. Als Pool hoorde je rooms-katholiek te zijn. Veelzeggend is dat protestantse voorgangers in de communistische tijd als sympathisanten van Amerika of zelfs als spionnen werden gezien. In kleine dorpen is die sfeer nog steeds niet verdwenen, maar in de grotere plaatsen worden we in toenemende mate als een serieuze gesprekspartner behandeld.”

Gebrek aan kennis

De pinkstervoorganger uit Leszno, tevens een van de docenten aan het pinksterseminarie in Warschau, begon twee jaar geleden een eigen bijbelschool. Eens per maand wordt op vrijdagavond en zaterdag in zijn kerk een aantal colleges gegeven. De Poolse predikant weet zich daarbij gesteund door een interkerkelijk korps van gastdocenten uit binnen- en buitenland.

Belangrijkste doelstelling is de toerusting van voorgangers, kerkelijk werkers en gemeenteleden. Daar is volgens Halambiec grote behoefte aan. “Toen ik nog maar net predikant was in Leszno, raakte ik betrokken bij een bijbelschool die was opgezet door een charismatische voorganger uit Amerika. We behandelden basale thema’s als het werk van Christus en de betekenis van het kruis. Ik was geschokt door het gebrek aan kennis bij de cursisten, onder wie pastors die al tientallen jaren een gemeente dienden.”

De bevlogen voorganger, die volgend jaar aan een rooms-katholieke universiteit in Warschau hoopt te promoveren op een dissertatie over de calvinistische opwekkingsprediker Jonathan Edwards, zet zich niet alleen in voor bijbels onderwijs. Hij is ook een van de drijvende krachten achter de vertaling van bijbelgetrouwe theologische klassiekers in het Pools. Een boek met een selectie uit de werken van Jonathan Edwards, dat mede dankzij financiële steun van IRS kon worden vertaald, is volgens hem van grote betekenis voor de protestantse kerken in Polen. “Edwards geeft antwoord op vragen die ook hedendaagse christenen hebben, zowel op theologisch als praktisch gebied. Het heeft me verbaasd en nog meer verheugd dat de eerste druk na twee weken al was uitverkocht.”

Ds. Kamil Halambiec: “De artikelen van kwartaalblad Augustinus behandelen op een toegankelijke manier de dogma’s van het christelijke geloof”

Augustinus

Ook over het literatuurwerk van Augustinus, de Poolse dochterorganisatie van IRS, is de pinkstervoorganger enthousiast. “Het kwartaalblad van Augustinus verspreid ik in mijn gemeente. De artikelen behandelen op een toegankelijke en tegelijk fundamenteel bijbelse manier de belangrijke dogma’s van het christelijk geloof. Dat is wat we in Polen nodig hebben. Heel wijs vind ik dat de auteurs niet polemiseren en zich ook niet niet als calvinisten profileren. Dat zou de deur naar veel evangelische kerken sluiten. Ze laten vanuit hun theologische overtuiging eenvoudig de Bijbel spreken. Daardoor overstijgt Augustinus de kerkmuren.”

De predikant van Leszno betrok Pedro Snoeijer, een van de twee de veldwerker van IRS in Polen, bij zijn Bijbelschool als gastdocent. Hij ziet nog wel meer mogelijkheden voor samenwerking, zoals het organiseren van gezamenlijke conferenties en het met elkaar uitbrengen van belangrijke theologische werken. “Het is mijn vurig verlangen dat er in Polen meer boeken zoals die van Edwards beschikbaar komen. Er verschijnen genoeg boekjes in het genre ‘Vijf stappen om dit of dat te veranderen’, maar daar verwacht ik niets van. Ons land heeft de werken van klassieke christelijke denkers nodig.”

Samenwerking

Ook dr. Mateusz Wichary, voorzitter van het landelijk bestuur van de Baptistenkerk in Polen en conrector van het baptistenseminarie in Warschau, bepleit samenwerking tussen bijbelgetrouwe kerken van alle mogelijke signatuur. „Het aantal gereformeerde en evangelische christenen in Polen is zo gering, dat we ons de luxe van het elkaar bestrijden niet kunnen permitteren. We kunnen elkaar beter bemoedigen en ondersteunen. Of we het leuk vinden of niet, voor de Rooms-Katholieke Kerk zijn we één pot nat. Die ziet geen verschil tussen mij en een charismatische christen.”

Net als Halambiec is de gereformeerd denkende Wichary van mening dat er momenteel kansen liggen voor de protestantse kerken in Polen. Mits ze echt een boodschap hebben. “Veel van mijn landgenoten verkeren in een religieus en moreel vacuüm en zijn op zoek naar houvast. Wat dat betreft zijn de velden in Polen wit om te oogsten. Waar het ons aan ontbreekt, is begaafde jonge mannen die genoegen willen nemen met een schamel salaris, omdat de dienst van God hun meer waard is dan aards bezit. Gelukkig heb ik zulke studenten, maar het zouden er nog veel meer moeten zijn.”

Bemoedigend

De voorman van de Poolse baptisten reageert ongelovig als hij hoort dat in Nederland kerken worden gesloten omdat ze nog maar zestig leden tellen. “Dat is bij ons een gemiddelde gemeente. Wij zullen nooit een kerk sluiten. Zolang er nog mensen komen gaan we door, biddend om een herleving.”

Die kwam er ook meer dan eens. De gereformeerde baptist, die goede contacten onderhoudt met onder meer de calvinistische uitgeverij Banner of Truth in Schotland, kan meerdere voorbeelden opsommen. Een daarvan is de baptistengemeente in de grensplaats Zgorzelec. Die telde enkele jaren terug nog maar een handvol mensen en leek ten dode opgeschreven. Onder de verkondiging van de gereformeerde Pedro Snoeijer, woonachtig in Görlitz, het Duitse deel van de stad, groeide het aantal tot ruim twintig. Bovendien probeert de gemeente nu actief in contact te komen met rooms-katholieke buurtgenoten, om ook hen bekend te maken met het bevrijdende Evangelie van Gods genade in Christus. “Dat zijn bemoedigende ontwikkelingen”, zegt Wichary. “Het is ons verlangen en gebed dat dit in veel plaatsen gaat gebeuren.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen