De R.-K. Kerk in Italie

T. Kunt u ons iets vertellen over uw werkzaamheden als priester?

A. Ik ben priester gewijd in 1955 en ben thans werkzaam als pastoor in de provincie Potenza. Van 1959 tot 1965 ben ik biechtvader geweest van nonnen, die een meisjesinternaat beheerden. Later ben ik streekpastoor geworden van vier parochies.

T. Italië is een katholiek land. Is de r.-k. kerk erin geslaagd het leven in dat land christelijk te doordesemen?

A. De kerk zou dat wel willen, maar ze slaagt er niet in, omdat ze het menselijk gezag als middel aanwendt om de mens te veranderen, maar niet het Evangelie, waarbij men zich altijd beroept op het tweede Vatikaanse Concilie

Ze willen van de Italiaan een mens maken, die zich gewillig O' enstelt voor God en voor Christus, maar steeds door middel van de kerkelijke overheid. De mens mag wel tot God naderen, maar hij moet dan eerst de paus, de bisschoppen en de priesters passeren.

Het tweede Vatikaanse concilie heeft wel de faam dat het wat meer vrijheid in de r.-k. kerk heeft bewerkt, maar in feite is in dat concilie alleen maar de hiërarchische greep van de r.-k. kerk op de massa gemoderniseerd. De kerk heeft zich daar aangepast aan de huidige struktuur van de wereld om daardoor haar eigen struktuur des te sterker te maken en meer aanvaardbaar in deze tijd.

Dat tweede Vatikaanse concilie is zodoende een geschikt compromis geworden om daardoor de r.-k. kerk op de kandelaar te kunnen blijven plaatsen en haar te maken tot dé stad op de berg. Door dat compromis worden de mensen opgewekt om naar een oude kerk te kijken in een zogenaamde verjongde vorm. Volgens mij is dat concilie één grote taktische manoeuvre geweest om dezelfde dingen nu eens op een andere manier te zeggen en om op een andere manier dezelfde beginselen, die ten grondslag liggen aan haar kerkstruktuur, er nog eens in te hameren.

T. In India hebben wij de indruk dat de rooms katholieken nog meer behept zijn met een bijgelovige instelling dan de hindoes. De r.-k. kerken zijn daar nog meer volgepropt met beelden en schilderijen dan een doorsnee hindoe-tempel. Ze hebben daar o.a. het wijwater, de offergave van hanen, kippen, lammeren, kokosnoten enz. die aan heiligen worden aangeboden; ze hebben allerlei ceremonies voor duivelbezwering; bedevaartplaatsen, waar een bepaald beeld vereerd wordt, trekken massa's mensen. Hoe is dat in Italië!

A. De toestand in Italië, zeker als het gaat over Zuid-Italië, zal maar weinig verschillen van de door u beschreven toestanden in India. Ook bij ons is er veel bijgeloof en magie in de kerk. De priesters zijn vaak als een soort zetbazen van een kaste en van een God, die alleen maar met de mens in kontakt treedt via riten en ceremonies. Ze lijken meer op ambtenaren van een ministerie van godsdienstige zaken en eredienst, dan dienaren van God. Ze kultiveren en bevorderen een godsdienstigheid die doordrenkt is van kleine devotiepraktijken zoals wijwater, novenen tot de heiligen, gebeden voor de doden, de drie dagen herhaalde processie door de akkers om de zegen van God daarover af te roepen, het bidden van de rozenkrans ter ere van Maria, het neerknielen voor beelden.

Zelfs de mis is ingebouwd in een commerciële industrie, die erop gericht is te zorgen dat de priesters regelmatig hun salaris ontvangen, hoewel dat allemaal aan de mensen heel mooi wordt voorgesteld nl. dat ze niet de mis zelf behoeven te betalen, maar dat ze „ter gelegenheid van het opdragen van de mis" iets geven ter ondersteuning van de priester. (Hoewel die ondersteuning precies is vastgesteld door de bisschoppen en meegaat met het stijgende prijspeil.)

Het klinkt wel wat hard, maar het is de werkelijkheid, wanneer ik zeg: We hebben in Italië te doen met een echte klerikale maffia, die het volk dom houdt en voortdurend in onmondigheid laat onder het voorwendsel dat Christus dat zo bedoeld zou hebben. In feite zinnen ze alleen maar op middelen om te profiteren van de goedgelovigheid van de mensen en om hen aldus aan zich te binden, omdat deze eenvoudigen zich dan bevredigd voelen in hun religieuze sentiment en menen op deze manier dichter bij God te zijn gekomen.

Bijzondere aandacht verdienen daarbij de verplichte religieuze handelingen zoals de doop, het vormsel, de kommunie, huwelijkssluitingen en begrafenisdiensten. Daardoor krijgt de priester steeds meer de kans om zich in de plaats van God te stellen en om de godsdienst een steeds meer triomfalistisch karakter te geven. Ze vormen bovendien een belangrijke bron van inkomsten voor de priesters en voor het bisschoppelijk apparaat; de tarieven van al die religieuze plechtigheden zijn dan ook nauwkeurig vastgesteld. En dat alles heeft een taai leven, omdat het aan-sluit bij de hang naar traditie en konservatisme die men vooral in het zuiden aantreft.

Maar ook heel wat profane beroepen hebben hun commerciële belangen bij deze gang van zaken en zullen daarom niet graag zien, dat dit zou veranderen. De juweliers kunnen op een goede verkoop rekenen, wanneer de peters en meters bij doopsel en vormsel geschenken geven aan hun petekinderen (en 100 % wordt gedoopt en gevormd); de bloemisten die de kerk moeten versieren, de fotografen, de liefdadigheidsinrichtingen die mogen rekenen op een stevige gift, wanneer de jonggehuwden hun gebed vragen voor voorspoedige geboorten van kinderen, de begrafenisondernemers, zij allen varen wél bij deze uiterlijke godsdienstige plechtigheden.

T. Onze rooms-katholieken in India hebben zo goed als nooit een hele Bijbel gezien, laat staan dat ze die persoonlijk zouden bezitten. Er is een aktie gaande die tot doel heeft dat vóór de sluiting van het Heilig Jaar minstens 25% van de Indiase rooms-katholieken een Nieuw Testament bezit. Wat is uw indruk over de situatie in Italië?

A. In Zuid-Italië heeft 5% van de gezinnen een Bijbel, maar slechts zeer weinigen lezen in die Bijbel en nog minder mensen maken echt studie van de Bijbel.

Vijftig procent van de gezinnen beschikken over een gedeelte van het Nieuwe Testament nl. de Evangeliën en de Handelingen, echter zónder de Brieven. Maar slechts 5% leest daarin en nog kleiner is het getal van hen, die er werkelijk studie van maken.

Deze Bijbels zijn voorzien van de r.-k. kerkelijke goedkeuring en van verklarende noten bij die passages en teksten, die moeilijkheden zouden kunnen opleveren voor de r.-k. leer.

De priesters kennen en lezen de Bijbel, echter slechts zeer oppervlakkig. Ze vervluchtigen vaak de werkelijke inhoud of buigen die om door een allegorische verklaring in de richting van de r.-k. leer.

T. In India zijn de kerken 's zondags vol. Wél bestaat de meerderheid van die kerkbezoekers uit vrouwen en kinderen beneden de 14. Hoe is dat in Italië?

A. Het zondagse misbezoek ligt tussen de 25 en 35 procent. Daarvan zijn er 20—30 % vrouwen en 5 °/o mannen, en 10—15 %> kinderen. De meesten komen, omdat ze zich daartoe verplicht voelen vanwege het kerkelijke gebod van de zondagsviering, veel meer dan dat ze gehoor geven aan de opdracht van de Heere om die dag te heiligen als de dag des Heeren.

Ze komen dan echter in de kerk zonder veelal elkaar te kennen, zonder waarachtige ontmoeting met elkaar en met de voorganger. En zulk een ontmoeting hoort toch tot het wezen van de gemeente van Christus. (Laten we eerlijk zijn: kunnen ook ivij, protestanten, ons die klacht niet aantrekken? Lijken ook ot.ze K_*rken vaak niet op een distributiecentrum van de oorlog, waar ieder zijn (geestelijk) voedsel komt halen en dan weer naar huis gaat zonder echte kommunikatie met de anderen? H.J.H.).

T. Altijd wordt gezegd dat in een land, waar het katholicisme bloeit, ook een groot aantal priesterroepingen voorkomen. Als dat zo is, dan moeten we Kerala na Ierland het meest bloeiende roomse land van de wereld noemen, want daar is een overvloed aan priesters? Hoe is dat in Italië?

A. Ook bij ons worden de priesterroepingen gezien als een teken van een levende kerk en als de hoop voor de hiërarchie. Maar het aantal priesterroepingen loopt sterk terug zowel wat kwantiteit als kwaliteit betreft. De nieuwe lichtingen hebben de invloed ondergaan van de nieuwe tijden; ze zijn het niet meer eens met de struktuur van de seminaries; ze zijn veel meer geporteerd voor sociale thema's en hun belangstelling voor de studie van de Bijbel is heel erg afgenomen.

T. De priesters vormen een bevoorrechte klasse in India (Kerala) op sociaal, economisch, kultureel en politiek terrein. Hoe is dat in Italië?

A. Ongeveer hetzelfde. Hier hebben we bovendien een konkordaat tussen de staat en de kerk. Dat is een soort huwelijk tussen twee machten, de burgerlijke en de kerkelijke.

De kerkelijke macht steunt de staatsmacht. En de burgerlijke macht schenkt in ruil daarvoor allerlei voorrechten aan de paus, de bisschoppen, de priesters, de kloosterlingen, zoals het roomse godsdienstonderricht dat ook in de openbare scholen door de staat wordt betaald, de ontheffing van de belastingplicht voor de talrijke kloosterorden, de geestelijke bijstand aan de militairen, de gevangenen, aan do zieken in de ziekenhuizen enz.

In Italië hebben we bovendien de partij van de rooms-katholieken, waarvan de gekozenen voortkomen uit de kringen van de Katholieke Aktie en die daarom direkt afhangen van de kerkleiding van wie zij dwingende richtlijnen ontvangen. Grote sommen geld worden door de staat ter beschikking gesteld voor kathedralen, bisschoppelijke paleizen en kerken.

T. Wij hebben de indruk gekregen dat ongeveer 70% van de priesters in Kerala gedwongen zijn een dubbel leven te leiden: van de ene kant hun officiële leven als funktionaris van de kerk; van de andere kant hun persoonlijk leven. En die twee levens staan lijnrecht tegenover elkaar. Hoe is dat in Italië?

A. Over een percentage kan ik geen oordeel vormen. Toch weet ook ik dat er bij sommigen die tegenstelling is. Aan de basis van deze vraag ligt een andere kwestie, nl. van het verplichte celibaat, dat echter grondig zou moeten worden bestudeerd.

T. In Kerala gelooft 40% van de priesters niet in de godheid van Christus of in een geopenbaarde godsdienst, ja niet eens in het bestaan van een persoonlijke God.

A. Ik heb de indruk dat dit niet zo is in Italië. Er zijn wel priesters die hun ambt neerleggen, maar dat is meestal het gevolg van moeilijkheden met hun gevoelsleven.

Er zijn ook priesters die wel op hun post blijven, maar in onrust verkeren. Die onrust komt gewoonlijk voort uit konflikten met de kerkelijke overheid, echter niet vaak uit een geloofskrisis.

T. De konflikten van priesters in Kerala liggen ongeveer op deze terreinen:

a. moeilijkheden met de officiële leer van de kerk;

b. moeilijkheden met liet kerkelijke gezag;

c. moeilijkheden met de wet van het celibaat. Deze moeilijkheden komen het meest voor. Ze kunnen de last van deze wet van het ongehuwde leven niet langer dragen.

A. Het komt in Italië weinig voor dat priesters in een geloofskrisis komen door het overdenken van de Bijbel. Meestal hebben ze spanningen met hun overheid. In sommige gevallen is het celibaat de doorslaggevende factor.

T. Hebben ex-priesters in Italië aanpassingsmoeilijkheden?

A. De mensen beginnen gewend te raken aan het uittreden van priesters. Het wordt niet meer in diezelfde mate als een schande beschouwd zoals vroeger gebeurde. De ex-priesters hebben wél heel wat moeite om een betrekking te vinden, omdat hun studies niet door de staat zijn erkend. De meesten van hen gedragen zich als beste christenen en bewaren het geloof. Met name de ex-priesters die later predikant zijn geworden in een protestantse kerk, hebben op mij de indruk gemaakt van evenwichtige en tevreden-levende mensen.

Ik heb ook niet gehoord van priesters die terugkeerden naar de r.-k. kerk, nadat ze die verlaten hadden.

T. In Kerala zijn wij bezig met het uitwerken van plannen om wel los van de r.-k. kerk, maar toch ook niet in een kerkelijk verband, aangesloten bij een of andere protestantse denominatie, het Evangelie te verbreiden onder de rooms- katholieken. Wij menen dat dit een eis van strategie is. Wij noemen onze beweging nu: „De Katholieke Reformatie Beweging", „katholieke" in de betekenis van „algemeen", zoals we dat met de Kerk der eeuwen belijden in de apostolische geloofsbelijdenis. Wij menen dat deze zelfde strategie ook gevolgd zou moeten worden in roomse landen zoals Italië, Spanje en Portugal. Wij menen dat het goed zou zijn dat dergelijk gemeenten van ex-rooms-katholieken in die verschillende roomse landen ook internationale kontakten met elkaar zouden moeten onderhouden.

A. Ik vind dat idee van jullie in Kerala uitstekend. Inderdaad, we staan in onze tijd voor de krisis van de kerkinstituten, die in hun verdeeldheid de begrenzing laten zien, die elke menselijke struktuur vanzelf met zich meebrengt. In Italië zijn er spontane groepen en bewegingen die terug willen keren naar de basis van het christendom; die zouden heel goed kunnen bijdragen tot een echte beweging voor de katholieke reformatie; want ze zien zelf heel duidelijk de noodzaak van een reformatie in. Maar helaas zijn deze bewegingen meestal bedoeld als een protest tegen sociale verhoudingen en ze roepen meer op tot sociale hervormingen dan tot een religieuze reformatie. Ze verheerlijken de revolutie, de strijd en het geweld. In plaats van tot de mensen te spreken over God en over Zijn barmhartigheid voor arme zondaars brengen zij veeleer verdeeldheid teweeg en zetten de ene broeder tegen de andere op. En de kerkelijke overheid maakt van hun afdwaling gebruik om zichzelf met des te meer beslistheid te kunnen opleggen aan de velen die onzeker zijn en aarzelen.

T. Wat zijn uw persoonlijke indrukken over:

a. de leer van Rome?

A. De leer is gedegenereerd en dat deformatieproces is vooral begonnen sinds de middeleeuwen, met name sinds Thomas van Aquine. De invloed van het filosofisch denken en van de aristotelische-platonische categorieën op het christelijke denken is er oorzaak van geweest dat de kerk in haar dogmatische formuleringen en in haar disciplinaire beslissingen op een noodlottige dwaalweg is geraakt.

b. de gezagsstruktuur van de kerk?

A. Deze struktuur is beslist onmenselijk. Ze ontneemt de mens zijn waardigheid en persoonlijkheid. Ze probeert de mens ertoe te brengen niet meer op zijn eigen geweten, op zijn eigen verantwoordelijkheidsbesef te steunen, maar op de kerk die wel volledig zijn weg zal voorschrijven tot in het intiemste van de ziel. Hij wordt zo gemaakt tot een robot, die precies reageert overeenkomstig de berekeningen van het systeem van sakramenten, apologetica en zielszorg, zoals de kerk dat heeft uitgedacht.

c. liet levenspatroon van de rooms-katholieken?

A. Het geestelijk leven kwijnt in de kerken. Ja, er zijn wel heel wat attrakties om de mensen naar de kerk te lokken: de ceremonies, de verlichtingen, de versieringen, de liturgische gewaden. Maar dat allemaal is leeg en zonder inhoud, want zó bouwt men niet de waarachtige Gemeente van Christus in en onder de mensen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen