IRS cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van IRS te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van IRS.

Bekijk het origineel

In de schaduw van de basiliek

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

In de schaduw van de basiliek

12 minuten leestijd Arcering uitzetten

Overgenomen uit het Reformatorisch Dagblad. In dit uitgebreide artikel leest u over het gezin Jamaer. Danny Jamaer is ouderling in de gemeente van evangelist Vanhuysse. Samen met zijn vrouw vertelt hij een deel van hun levensloop.

Vlakbij Tongeren ligt zijn bescheiden deelgemeente Mal. Dany Jamaer woont er, met zijn gezin. Vier protestanten in een rooms-katholieke, maar steeds ongodsdienstiger streek. Want ook in Belgisch Limburg waait de tijdgeest. Zoals de christen-democraten een paar jaar geleden ondervonden, toen liberalen en socialisten in Tongeren er voor het eerst een paars stadsbestuur vormden. "De vrijzinnige gedachte neemt bezit van dit land", stelt Dany vast.

Vanuit Maastricht is het met de auto ongeveer twintig minuten rijden naar Tongeren. In het glooiende Limburgse land, waar vroeger een zwaar bestaan in de mijnschachten brood op de plank moest brengen, bieden nu grote hallen van nog grotere multinationals de Vlamingen een comfortabele werkplaats. Er is veel veranderd in de streek. Als vanouds domineert echter de gotische Onze- Lieve-Vrouwebasiliek de provinciestad. De massieve lichtgele toren staat fier overeind, verweerd teken van eeuwenlange rooms-katholieke macht.

Machthebbers zijn gekomen en gegaan, sociale verhoudingen zijn niet meer wat ze zijn geweest. Eén ding staat in Limburg recht overeind, de kerk.

Ruim 90 procent van de Belgische bevolking is rooms-katholiek, en dat geldt ook voor Tongeren. De stad is bovendien een centrum van Mariaverering. Een kijkje in de basiliek maakt dat zonneklaar. "Moge Hij u de kracht geven om uw weg te gaan", wijst een bord bij de ingang op Hem, Die de enige Weg tot het leven is. Veel meer dan die verwijzing is er niet. Een ander opschrift meldt de ware "oorzaak onzer blijdschap", Maria. De madonna "onze lieve vrouw met de glimlach" staat ongenaakbaar op een hoge stellage, door een bloemenzee omgeven. Het beroemde beeld uit 1479 was aangetast door roetafzetting en houtwormen, maar geen nood. Restaurateurs hebben haar onlangs vakkundig opgelapt. Meimaand, Mariamaand. Posters voorin de kerk melden de activiteiten rondom het zwijgende beeld.

ZWARE JONGENS

Boekhandel Reinaert aan de Grote Markt geeft weer dat ook in dit rooms-katholieke bolwerk nieuwe filosofieën binnensluipen. Wie met Mariaverering geen genoegen neemt, kan zich verdiepen in "De Tarot in de herstelde orde", of in "Handreflexologie". Ookvoor hen die hun toevlucht nemen in een minder religieuze levensfilosofie heeft de boekwinkel wel wat liggen. Het vrekkendom, bijvoorbeeld. "Hoe word ik een echte vrek" ligt niet alleen in Hollandse of Schotse etalages.

Van de Luikse wafels die Patisserie Nijss in de Stationsstraat voor de ramen heeft uitgestald gaat meer bekoring uit dan van het vrekkenbestaan. Luik ligt niet ver van Tongeren vandaan. Maar het lokkende beeld van besuikerde wafels verdwijnt snel naar de achtergrond bij het zien van een paar foto s in de stationshal.

Rosa (15), Alexandre (17), Liam (3) en Anne (17) staan als vermist te boek. Een korte persoonsbeschrijving, de plaats van het laatst bekende verblijf en de noodkreet om hulp vergezellen elk portret. Een wereld van stil verdriet gaat achter het verzoek om informatie schuil. Minder sympathiek doen de "Fysioniemen van de periode '82-'85, cel West-Brabant" aan. Op een felgele poster staan de nummers 4, 7, 8, 9, 9bis, 10, 14, 16, 17 en 18 van de Bende van Nijvel getekend. Van de zwarte gezichtscontouren gaat een stille dreiging uit, al zijn de zware jongens nog steeds spoorloos.

FUNDAMENT

"Je staat ervan te kijken wat er allemaal kan in België", zegt Dany Jamaer, verontwaardigd. De leraar in het middelbaar beroepsonderwijs laveert zijn auto behendig door de avondspits. Jamaer woont in Mal, even buiten Tongeren. Op de achterklep, naast het nummerbord, siert een visje zijn Citroen. Dit is zijn streek, hier hoort deze Vlaming thuis. Samen met zijn vrouw Monique en zijn zoons Geert en Davy bewoont Dany een vriendelijk huis in het dorpje. Moeder Jamaer, die al 85 is, woont in een apart gedeelte ervan. Amper duizend inwoners telt Mal. Nog niet zo lang geleden moest het de zelfstandigheid opgeven.

"Voortaan kreeg Tongeren het voor het zeggen. Het rooms-katholicisme ten spijt is het gezin Jamaer protestant. Moeder Monique vertelt wat hen zestien jaar geleden bewoog deze ingrijpende overstap te maken. "Iedere zondag bezochten wij trouw de kerk. Maar mijn man en ik vonden de kerk zo leeg, die had ons niets te bieden. Zo zijn wij gaan zoeken.

Onze kinderen moesten waarden meekrijgen in het leven. Zo werden wij geconfronteerd met Gods Woord. Ik kende de figuur Jezus, maar wat Hij was komen doen, dat Hij voor de zonden van de uitverkorenen aan het kruis is gestorven, dat was me nooit verteld. Toen wij christen werden, ben ik pas gaan beseffen dat Jezus leefde."

Vader Dany valt haar bij. Mariaverering, dat is waar het in de streek om draait. "Over Maria zijn mensen op de hoogte. Zij is het fundament. De opgestane Heere kennen ze niet. Als je met mensen praat zeggen ze: "We hebben het altijd zo geleerd. Wij voelen ons goed, zo."

POORTJE

De zoektocht leverde niet regelrecht resultaat op. Via blaadjes en Schriftgedeelten kregen de Jamaers contacten met andere mensen, zoals de Jehova's Getuigen. Monique: "Als je zoekende bent, zijn dat in België de eersten die je tegenkomt." Dany: "Met hen hebben we onmiddellijk problemen gehad, door een bloedtransfusie. Geen bloed geven, daar stonden wij niet achter. Wij hadden in het gezin voor zulke problemen gestaan."

Daarna kwam de Pinksterbeweging, die de Jamaers onder meer op de Pinksterconferentie in Vierhouten bracht. Op zachte toon vertelt Dany: "Langzamerhand zijn onze ogen geopend. Hier gebeuren wel goede dingen, maar ook zaken waar we beslist moeite mee hebben. Er heerst een houding van: "Als God niet tot ons komt, dan komen wij bij Hem." Verschrikkelijk, hè? Dat is een leerschool geweest. Toen zijn we verder gaan zoeken. Er wordt wel gezegd: "Jezus in je hart, revolutie in je leven." Zo hebben wij dat ook envaren."

"Ook de invulling van het gezinsleven was zonder diepgang, daarin is duidelijk een ommekeer gekomen", zegt Dany. Met nadruk: "Ik ga niet met de voeten van de grond. Aan het gezin gaan de zorgen niet voorbij." Monique, met kennelijke moedertrots: "We hebben voorbeeldige kinderen." Geert en Davy moeten er wat om lachen. Dany: "Daar sta je van te kijken, hè, maar de buren zeggen regelmatig: "Zoals jullie mannen toch met elkaar optrekken, voorbeeldig." Monique: "Ze merken het wel, als je anders leeft. En door de opvoeding hebben we weer een poortje om te kunnen vertellen."

FIJNE BAND

"Revolutie in je leven" betekent niet dat alles vanzelf gaat. Dany: "Je moet het Woord kauwen, herkauwen, dat moet één worden met je leven. Na tien, vijftien jaar heeft God je zoveel facetten van het Woord laten zien." Monique beaamt: "Je leert zoveel, er is zoveel nieuw. Ik heb ervaren dat in het begin iedereen hevig 'anti' was. Op de lange duur zie je dat er een zekere vorm van respect is." Dany: "Je praat weieens met mensen uit de kerk. Dan is het: "Ja, maar jullie lezen meer uit de Bijbel, die kennen jullie, daaraan toetsen jullie je." Dan zeg ik: "Maar dat moet jij ook doen! Oók doen!" En dat zit er niet in."

Zijn conclusie: "Je bent nooit meer eenzaam, begrijp je? Lees je Bijbel, bid elke dag." Monique: "Dat is de leidraad in ons leven." Dany: "Dat is niet zomaar praten, want dan kun je zeggen: "Wat is dat voor iemand? Gaat hij weet-ikveel worden in die kerk van hem?" Nee, dat is het leven, beléven van het christen-zijn."

Veel buurtgenoten keken het gezin Jamaer aanvankelijk met de nek aan. Zij waren verraders geworden, afvalligen. Ook de moeder van Dany vond de radicale ommezwaai van haar nakomelingen vreselijk. Dany herinnert het zich maar al te goed: "In het begin had ze het er erg moeilijk mee. "Jullie dragen mij nog het kerkhof op met jullie geloof", zei ze Nu voelt ze zich geborgen bij ons. Ze heeft een fijne band met ons en de jongens. Mijn schoonmoeder is altijd rooms-katholiek gebleven. Mijnheer pastoor komt haar eens in de maand een bezoekje brengen. Dan babbelen we met elkaar."


Je moet het Woord kauwen, herkauwen, dat moet één worden met je leven


FRAMBOZEN

Het echtpaar heeft de nodige ervaring opgedaan. Terugblikkend stelt Dany niet altijd even verstandig te hebben gehandeld. "Dat komt vanuit het enthousiasme, hè. Dan heb je een heel aantal dingen geleerd en dan komen nieuwe dingen op je aan en dan ga je bepaalde passages uit de Bijbel gebruiken." Zet grote ogen op: "Dan staan mensen zó naar je te kijken. "Waarom gooit hij met bijbelteksten naar mij?" Dan overrompel je mensen. Zo hebben we mensen van ons weggeduwd. Dan vraag je je af of dat is wat God van je wil."

Die vraag duikt telkens op. De vier leden van het gezin zetten gezamenlijk hun schouders onder de bramenkwekerij, die Dany naast zijn baan als leraar aanhoudt. Maar het kweken gaat niet altijd over rozen. Vooral het algemeen aanvaarde verschijnsel van zwartwerken is daaraan debet. "Wil je je overeind houden als christen, dan heb je het moeilijk", zegt Dany nuchter.

"We hebben nu een kleine fruitplantage. Toen we nog studenten aan het werk hadden, was het een hele opdracht alles netjes te houden. Mensen zeggen: "Laat mij maar werken en geen belasting betalen." Monique: "Op den duur is dat ons niet meer gelukt. Onze frambozen hebben we weggedaan." Dany: "Je wilt het allemaal doen, hè. Dat loont niet meer. De fruitprijzen zijn in elkaar gestort. Nu hebben we bramen. Daarvoor hebben we geen personeel nodig. Dat kunnen we als gezin af. Iedere frank die je er instopt, komt weer terug." Monique: "Alles ging daarvoorheen op aan lonen. Mensen die geen christen zijn, geven werknemers wat franken per uur. Als je alles bij de belasting wilt aangeven, ja, dan raak je er niet meer aan uit."

GEFAKTUREERD

Dany: "Je kunt Gods Woord voor je op tafel leggen. Dan lees je een paar mooie passages. Maar toepassen, daar komt het op aan. Je kunt iedereen met ganse bijbelgedeeltes naar het hoofd slaan, maar wat doe je er verder mee." Deze levenshouding kan vérstrekkende consequenties hebben. Een kennis van Monique behaalde zijn inkomen voor een groot deel van de zondagsmarkt in Luik.

"Toen die man christen werd, heeft hij zijn zondagsmarkt laten vallen. Uiteindelijk heeft hij wel moeten stoppen. Hij is 37 jaar en zoekt werk. Waar vind je werk?" "Hij kreeg al moeilijkheden bij de inkopen. Zijn leveranciers zeiden: "Neem dat maar zo mee en dit maar zo mee, en dit…" Dan zei hij: "Dat gaat niet zomaar. Ik moet alles op papier gefactureerd hebben." Daar werd om gelachen, ze hadden een hoop plezier, maar zijn winsten gingen weg", vult Dany aan.

De nu werkloze marktkoopman maakt deel uit van een groeiende groep protestanten in de streek. "We gaan in de richting van een kerk", zegt Dany. "We zoeken aansluiting bij een groter verband, maar het is zo moeilijk een keuze te maken. Jullie sluiten je gewoon bij een gereformeerde groep aan, maar dat kunnen wij hier niet. Zouden we ons bijvoorbeeld aansluiten bij de Vereniging Protestantse Kerken België (VPKB), dan sijpelen vrijzinnige gedachten binnen. Dan krijg je verplichtingen waarmee je het als groep heel moeilijk hebt."

KIESKEURIG

Geert, actief in de jongerenbeweging van de Christen-democratische Volkspartij (CVP), legt uit dat erkenning als "eredienst" in België van belang is voor de betaling van predikanten, subsidies en inspraak. "Na erkenning als "eredienst" kun je officieel deelnemen aan het beleid. Dan word je ook gevraagd als partner bij onderhandelingen, wanneer deze specifiek op het geloof zijn toegespitst. Je bent al gauw een sekte als je geen overkoepelend orgaan hebt dat de lading dekt. En dat wil je niet zijn." Monique: "Alles wat niet rooms-katholiek is, is algauw een beetje sektarisch."


Je bent al gauw een sekte als je geen overkoepelend orgaan hebt dat de lading dekt


Geert gaat op 1 juli in Brussel bij Shell werken, zijn eerste baan. Als de resterende examens goed verlopen, mag hij zich binnenkort "industrieel ingenieur scheikunde" noemen. "Hogerop geraken, buitenland, jezelf bewijzen", zijn kernbegrippen voor de nu nog student. De volgende grote stap volgt in augustus, als Geert met zijn vriendin Mieke Vanhoutte, bibliothecaresse in Diepenbeek, in het huwelijk hoopt te treden. Echt bevreesd voor zondagsarbeid is Geert niet. "Als ik nooit op zondag wil werken zegt Shell: "Blijf maar waar ge zijt." Ge kunt niet kieskeurig zijn op het ogenblik. Eisen stellen is mogelijk als je langer bij een bedrijf werkt", vindt de oudste zoon Jamaer. Hij zal proberen de zondagen zoveel mogelijk vrij te houden, zodat werken op de rustdag een hoge uitzondering blijft.

TWEE KEER NIKS

"Wij hadden er meer moeite mee", neemt Dany over, "Geert begint nu in zijn job en kan niet alles overzien, hè. Iedere dag moet je opnieuw bekijken. Wij moesten op onze plantages op zondag plukken. Anders viel het fruit er af, ging het rotten en bederven. Maar gelukkig hebben we de zondagsrust terug." Zijn hoofdbaan pleegt geen aanslag op de zondagsrust. Dany is docent technische vakken aan de Provinciale Secundaire School Diepenbeek.

Het gezin heeft wat met die plaats. Ook zoon Davy studeert aan het Universiteitscentrum Limburg. Hij volgt sinds vorig jaar dezelfde studie als zijn broer, maar het "interesseert mij niet zo." Volgend jaar een andere kant op, dus. Laborant chemie is voor Davy de nieuwe studierichting. Vriendin Elke Dupont, ook uit Diepenbeek, wil kleuterleidster worden.

Geert en Mieke, Davy en Elke. Een nieuwe generatie protestanten groeit op in een land waar de Rooms-Katholieke Kerken leeglopen. "Als je ziet wat er in het dorp naar de kerk gaat, dat is toch twee keer niks meer", vat Geert de neergang krachtig samen. De jonge gemeente van Tongeren bouwt intussen in de oudste stad van België aan een eigen kerkgebouw.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 augustus 1997

In de Rechte Straat | 31 Pagina's

In de schaduw van de basiliek

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 1 augustus 1997

In de Rechte Straat | 31 Pagina's