Oecumene met Rome?

De kloof tussen Rome en Reformatie lijkt wel enigszins gedicht, maar de verbinding is niet meer dan een wankele loopbrug. De werkelijke verschillen zijn niet overbrugd.

Refo500 is een meerjarenplan waarin de herdenking van de Reformatie in 2017 wordt voorbereid. Het woord “refo” staat niet voor een subcultuur in Nederland, maar verwijst naar de Reformatie. Het gaat om de herdenking van de Reformatie van 1517, waartoe de stellingen van Luther de aanzet gaven. Talloze organisaties zijn aangeschoven voor de grootse herdenking van dit feit.

Het meest opvallend is de betrokkenheid van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord. Het bestuur van de vereniging meldde dat de “open opzet” en “een geest van wederzijds respect” belangrijke redenen waren om in te gaan op de uitnodiging van de initiatiefnemers van Refo500. De Katholieke Vereniging voor Oecumene schrijft dat deelname vanuit de Rooms-Katholieke Kerk vanuit oecumenisch oogpunt “van groot belang” is. “De kerkscheidende betekenis van de grote strijdvragen uit de 16e eeuw over de rechtvaardiging door het geloof is achterhaald. Katholieken en protestanten hebben een gezamenlijke opdracht om in onze tijd en samenleving getuigen van het Evangelie te zijn. De uitdaging is om vanuit de oecumenische ervaring in de twintigste eeuw ook samen terug te kijken op de geschiedenis van Reformatie, Contrareformatie en verder.”

Bisschop dr. G. J. N. de Korte van Groningen en Leeuwarden ziet de deelname aan Refo500 als een vrucht van de oecumenische beweging. „Vijf honderd jaar geleden stonden rooms-katholieken en protestanten vaak fel en onverzoenlijk tegenover elkaar. Gelukkig kunnen wij nu in een meer irenische sfeer terugkijken op het ontstaan van de Reformatie. Alleen als wij steeds meer onze onderlinge verdeeldheid overwinnen, kunnen we een geloofwaardig getuigenis omtrent Christus en Zijn Evangelie geven.“

Hoe geloofwaardig is deze oecumenische stap? Je wrijft je ogen uit als je deze uitlatingen vergelijkt met wat zich 500 jaar geleden afgespeeld heeft. Excommunicatie van een “rebellerende” monnik, die voor zijn leven moest vluchten. Hoe staat Rome nu tegenover Luther? Zal Rome het klaarspelen om te komen tot een rehabilitatie van de hervormer? Paus Benedictus XVI heeft verschillende keren kenbaar gemaakt plannen te hebben om Luther te rehabiliteren. Volgens kardinaal Walter Kasper, hoofd van de pauselijke Raad voor de Bevordering van de Eenheid onder Christenen, is de paus van mening dat Luther geen ketter is. Luther wilde volgens hem de christelijke kerk niet opsplitsen, maar enkel corrupte praktijken in de kerk aan de kaak stellen en bestrijden.

Wie deze oecumenische geluiden vanuit Rome verneemt, kan niet anders dan de ontwikkelingen met grote spanning volgen. Dat hoeft niet bij voorbaat afwijzend te zijn, want elke belangstelling voor de Reformatie van de kant van Rome moet positief bejegend worden. De kennis van de Reformatie en van Luther is in roomskatholieke kring nagenoeg afwezig en wat men ervan weet, is door de historische literatuur erg gekleurd – zo niet misvormd. Het grote gevaar is echter dat het bij mooie, oecumenische woorden blijft, waarbij de wezenlijke verschillen tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de kerken van de Reformatie verdoezeld worden. Wie de huidige geloofsdocumenten van de Rooms-Katholieke Kerk leest, zoals de recent opnieuw uitgegeven Catechismus van de Rooms-Katholieke Kerk en diverse publicaties van de paus, ziet daarin wel een aanpassing aan de moderne tijd qua terminologie en vormgeving, maar de continuïteit van de traditionele roomse leer blijft gehandhaafd. De Rooms-Katholieke Kerk houdt vast aan haar traditionele overtuigingen op het punt van de mis of eucharistie (nog steeds als transsubstantiatie opgevat); de apostolische successie (de traditie van de apostelen, vanaf Petrus tot de huidige paus); de leer van de verdiensten; de verering van de heiligen en Maria en de harmonieuze en optimistische verhouding tussen natuur en genade. Deze punten speelden in de zestiende eeuw evenzeer als in onze tijd. Zonder expliciete aandacht voor deze verschilpunten heeft een gezamenlijke herdenking weinig zin of blijft zij hooguit beperkt tot beleefdheidsformules van dialoog en respect. Het komt aan op daden in plaats van alleen woorden. Daarbij is rehabilitatie van de hervormer van Wittenberg een must, wil de gezamenlijke herdenking van de Hervorming straks geen farce worden. Want hoe zouden we het werk van de Reformatie samen kunnen herdenken en de aanstichter ervan verketteren?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen